Το νησί μας έχει μια απίστευτη και μοναδική βιοποικιλότητα που αποτελεί πολύτιμη κληρονομιά για όλους του κάτοικούς του. Μία κληρονομία που έχουμε χρέος και καθήκον να την προστατεύσουμε και να την διασφαλίσουμε στις επόμενες γενεές. Δυστυχώς, όμως, πολλά από τα είδη πανίδας μας κινδυνεύουν να εξαφανιστούν, όπως ήδη έγινε και στο παρελθόν. Μέσα από την ιστορία του νησιού μας μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι ζώα που έζησαν στο παρελθόν στον τόπο μας, σήμερα δεν υπάρχουν, όπως οι ελέφαντες και οι ιπποπόταμοι. Ζώα που υπάρχουν σε άλλες χώρες και τα βλέπουμε σε εικόνες, σε πάρκα, σε ταξίδια και τα θαυμάζουμε και όμως κάποτε υπήρχαν εδώ στο νησί μας!
Ωστόσο, παραμένοντας στο σήμερα, η βιοποικιλότητα του νησιού μας παραμένει πολύτιμη. Η Κύπρος ως νησί είναι γεωγραφικά απομονωμένη και αυτό έδωσε την ευκαιρία σε πολλά ζώα και φυτά, που κατάφεραν να φτάσουν εδώ, να διαφοροποιηθούν και να εξελιχθούν σε νέα είδη. Επίσης, η γεωγραφική θέση της Κύπρου μεταξύ τριών ηπείρων, έχει οδηγήσει στη διαμόρφωση διακριτής σύνθεσης ειδών σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η Κύπρος φιλοξενεί αρκετά είδη με ασιατική ή αφρικανική καταγωγή που δεν βρίσκονται σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Επιπλέον, είναι ένας από τους σημαντικότερους μεταναστευτικούς διαδρόμους ειδών.
Στην προσπάθεια μας να κατανοήσουμε την σημαντικότητα της βιοποικιλότητας του νησιού μας και να ανακαλύψουμε τα όμορφα ήδη που έχουμε στον τόπο μας, μιλήσαμε με μέλη της οργάνωσης MEDASSEΤ που έχει ως μέλημα την προστασία και την διατήρηση διάφορών ειδών που ζουν στην στεριά και στις θάλασσες της Μεσογείου. Όπως μας εξήγησαν, λοιπόν, «βιοποικιλότητα είναι το σύνολο των γονιδίων, των βιολογικών ειδών και των οικοσυστημάτων που συνθέτουν τη ζωή στη Γη. Πρόκειται για το αποτέλεσμα εκατομμυρίων χρόνων εξελικτική ιστορίας. Το ανθρώπινο είδος είναι και αυτό μέρος της βιοποικιλότητας και χωρίς αυτή η ύπαρξή μας θα ήταν αδύνατη. Είναι αυτό που κάνει τον πλανήτη όχι μόνο βιώσιμο αλλά και πανέμορφο!».
Η πανίδα της Κύπρου παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον αφού διαθέτει πολλά ενδημικά στοιχεία, καθώς και είδη με πολύ περιορισμένη εξάπλωση. Στο νησί υπάρχουν 30 είδη θηλαστικών, 19 από τα οποία είναι νυχτερίδες. Υπάρχουν περίπου 400 είδη πτηνών και 22 είδη ερπετών, εκ των οποίων, ένα φίδι και μια σαύρα είναι ενδημικά στο νησί, ενώ δύο είδη θαλάσσιων χελωνών αφήνουν τα αυγά τους στις παραλίες της Κύπρου. Έχουν καταγραφεί 6000 περίπου είδη εντόμων και άλλων ασπονδύλων με 52 καταγεγραμμένα είδη πεταλούδων, εκ των οποίων τρία είναι ενδημικά. Τα σημαντικότερα είδη θαλάσσιας πανίδας στις θαλάσσιες περιοχές της Κύπρου, είναι η Μεσογειακή φώκια, τα είδη θαλάσσιας χελώνας καρέτα-καρέτα και πράσινη χελώνα και το ρινοδέλφινο. Επίσης, υπάρχουν περίπου 300 είδη ψαριών, από τα οποία, αρκετά είναι απειλούμενα.
«Είναι πολύ σημαντικό να συμβάλλουμε στη διατήρηση όλων των ειδών άγριας ζωής τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα, καθώς αποτελούν αναπόσπαστο κρίκο της αλυσίδας των οικοσυστημάτων στα οποία διαβιούν», μας επισήμανε μέλος της οργάνωσης MEDASSET. Ας γνωρίσουμε κάποια από τα σημαντικότερα είδη μας. Φυσικά το Αγρινό είναι το πιο χαρακτηριστικό θηλαστικό του νησιού μας. Είναι ένα είδος άγριου πρόβατου και βρίσκεται μόνο στην Κύπρο. Πιστεύεται ότι μπορεί να πρόκειται για άγριο απόγονο προβάτου ασιατικής προέλευσης που έφεραν στο νησί προϊστορικοί άνθρωποι περίπου πριν 9.000 – 8.000 χρόνια. Η άλλη εκδοχή είναι τα αγρινά να υπήρξαν από πάντα εδώ στο νησί. Το αγρινό είναι ένα αυστηρά προστατευόμενο είδος στην Κύπρο. Επίσης, η Κυπριακή Αλεπού είναι ένα σημαντικό είδος που ζει στο νησί μας. Ανήκει στο είδος κόκκινη αλεπού και είναι το μεγαλύτερο αρπακτικό ζώο που έχουμε στην Κύπρο και φημίζεται για την πονηριά και την εξυπνάδα της. Η παρουσία της αλεπούς στο νησί μας ξεπερνά τις 6.000 χρόνια. Πολύ πιθανόν την αλεπού να την έφεραν στο νησί από τις γειτονικές μας χώρες οι νεολιθικοί άνθρωποι, να τους ξέφυγε επανερχόμενη ξανά στην άγρια της κατάσταση. Η αλεπού λόγω του ότι είναι το μεγαλύτερο αρπακτικό ζώο του τόπου μας δεν έχει φυσικούς εχθρούς, εκτός από τον άνθρωπο. Αν και προς το παρόν είναι προστατευόμενο είδος στην Κύπρο δέχεται μεγάλη πίεση από παράνομο κυνήγι και δηλητήρια, επίσης δεκάδες σκοτώνονται καθημερινά στους δρόμους από αυτοκίνητα και από ατυχήματα. Σημαντικό πολύ είναι και το Κυπριακό Φίδι, όπου το συναντάμε μόνο στην Κύπρο και δεν είναι δηλητηριώδες. Είναι πολύ λεπτό φίδι με μήκος που φτάνει το ένα μέτρο. Συνήθως ζει σε χώρους με πυκνή βλάστηση οι οποίοι βρίσκονται κοντά σε ρυάκια, ποταμούς και ρεματιές. Αρχικά είχε εντοπιστεί σε δασικές περιοχές αλλά φαίνεται πως έχει πιο ευρεία εξάπλωση. Τρέφεται με μικρά θηλαστικά, σαύρες βάτραχους και μεγάλα έντομα. Είναι σπάνιο είδος και έχει κηρυχθεί ως ‘Κυνδινεύον’ από την IUCN και προστατεύεται από Ευρωπαϊκή Οδηγία και από τον Κυπριακό νόμο.
Εκτός από τα είδη στεριά, οι θάλασσες του νησιού μας κρύβουν αρκετούς θησαυρούς, όπως την πράσινη χελώνα και την χελώνα καρέτα – καρέτα. Συγκεκριμένα, όπως μας τόνισε μέλος της MEDASSET, «οι θαλάσσιες χελώνες αποτελούν και ένα πολύ συμβολικό είδος του πλανήτη μας για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι ότι υπάρχουν σε αυτόν πάνω από 100 εκατομμύρια χρόνια, αποτελώντας ένα ζωντανό κομμάτι της ιστορίας του. Ο δεύτερος είναι ότι οι θαλάσσιες χελώνες ζουν στη θάλασσα αλλά γεννιούνται και γεννούν στη στεριά, με αποτέλεσμα η ζωή τους να εξαρτάται εξίσου από το χερσαίο και το θαλάσσιο περιβάλλον, όπως συμβαίνει και με εμάς τους ανθρώπους».
Όλα αυτά τα όμορφα είδη μας όμως κινδυνεύουν και απειλούνται άμεσα. Οι βασικές απειλές που αντιμετωπίζουν σήμερα αυτά τα είδη είναι: «η θαλάσσια ρύπανση, η αλιεία, η κλιματική αλλαγή, το εμπόριο και η αιχμαλωσία, η παράκτια δόμηση και ο τουρισμός, τα σκουπίδια και τα λύματα, η χρήση φυτοφαρμάκων και ζιζανιοκτόνων, οι πυρκαγιές».
Φωτογραφίες: Στοιχεία από τις ακτές του νησιού μας, που αποτελούν απειλή για πολλά είδη στεριάς και θάλασσας.
Η βιοποικιλότητα στην Κύπρο μπορεί και πρέπει να προστατευτεί με πολλούς τρόπους. Αρχικά πρέπει να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες, ώστε να συμμετέχουν ενεργά στην προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας. Η πολιτεία πρέπει να επιβάλλει αυστηρότερες ποινές σ’ όσους θέτουν σε κίνδυνο τα οικοσυστήματα του νησιού. Επιπρόσθετα, πρέπει να γίνεται σωστή διαχείριση και διατήρηση των προστατευόμενων περιοχών του νησιού. Επίσης, σε όποιες περιοχές έχει παρατηρηθεί αλλοίωση και καταστροφή της βιοποικιλότητας πρέπει να γίνεται άμεση αποκατάσταση. Με επιμονή και συλλογικότητα μπορούμε να διατηρήσουμε την πλούσια βιοποικιλότητα της Κύπρου μας!
Το άρθρο γράφτηκε από τις μαθήτριες του Γυμνασίου Αποστόλου Παύλου:
Σεργίδου Νικολίνα, Α9
Φράγκου Κωνσταντίνα , Α9
Το φωτογραφικό υλικό το επιμελήθηκαν οι μαθήτριες:
Χαραλάμπους Ελεάνα, Α9
Χατζηοικονόμου Αφροδίτη, Α9
Στα πλαίσια του Περιβαλλοντικού Προγράμματος «Νέοι Δημοσιογράφοι» για το Περιβάλλον: Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία» για την σχολική χρονιά 2020 – 2021
