Αφορμή για το άρθρο αυτό είναι η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με το κάπνισμα στους κλειστούς χώρους. Δεν μπορείς να πας να κάτσεις σε 1 χώρο (με ελάχιστες εξαιρέσεις) να φας 1 πιάτο φαγητό, να ακούσεις λίγη μουσική χωρίς να είσαι στο έλεος των καπνιστών … και της ανοχής των κέντρων αναψυχής αλλά και της Αστυνομίας …
Βεβαίως το θέμα δεν είναι σημερινό. Ξεκινάει από την 01-08-1980 όταν και τέθηκε σε εφαρμογή ο Περί Προστασίας της Υγείας (Έλεγχος του Καπνίσματος) Νόμος – Ν. 51/1980. Σύμφωνα δε με το Άρθρο 10 του Νόμου, απαγορευόταν το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους που θα καθορίζονταν (έτσι γενικά και αόριστα), και ο παραβάτης τιμωρείτο με χρηματικό πρόστιμο μέχρι Λ.Κ. 500,00.
Με τον Περί Προστασίας της Υγείας (Έλεγχος του Καπνίσματος) Νόμο – Ν. 75(I)/2002 ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή στις 14-06-2002, ορίστηκαν (Άρθρο 2) πλέον δια νόμου ποιοι είναι οι χώροι στους οποίους απαγορεύεται το κάπνισμα ενώ η ποινή ορίστηκε στις Λ.Κ. 1000,00 ή σε φυλάκιση 6 μηνών ή και τις 2 ποινές. Στις 24-07-2009 καταργήθηκε η πρόνοια για φυλάκιση και αυξήθηκε το πρόστιμο στις € 2000,00.
Στη συνέχεια, και συγκεκριμένα στις 13-03-2017, τέθηκε σε εφαρμογή ο Περί Προστασίας της Υγείας (Έλεγχος του Καπνίσματος) Νόμος – Ν. 24(Ι)/2017, ο οποίος ισχύει μέχρι και σήμερα.
Ο νόμος του 2017 ήταν στην ουσία εκσυγχρονισμός του Νόμου του 2002.
Αξίζει να δούμε λίγο τις πρόνοιες του Νόμου – Ν. 24(Ι)/2017.
Το Άρθρο 2 του Νόμου ορίζει ποιοι χώροι είναι χώροι απαγόρευσης του καπνίσματος. Παραθέτω αυτούσιο το Άρθρο:
¨«χώρος απαγόρευσης καπνίσματος» σημαίνει κάθε εσωτερικό ή κλειστό χώρο δημοσίου κτιρίου, κρατικών ή ημικρατικών υπηρεσιών, χρηματοπιστωτικού ιδρύματος, πανεπιστημίου, σχολής ή άλλου εκπαιδευτικού ιδρύματος ή εκπαιδευτηρίου, αεροδρομίου, λιμανιού, νοσοκομείου, περιλαμβανομένου αγροτικού υγειονομικού κέντρου και εξωτερικού ιατρείου, δημόσιας ή ιδιωτικής στέγης για ηλικιωμένους και άτομα με αναπηρίες, ιδιωτικής κλινικής, ιδιωτικού ιατρείου, ιδιωτικού οδοντιατρείου, ιδιωτικού φαρμακείου, κινηματογράφου, θεάτρου, αίθουσας προβολής βίντεο ή ψηφιακών δίσκων, μουσείου, πινακοθήκης, αίθουσας συναυλιών, πολιτιστικού κέντρου, δημόσιας βιβλιοθήκης, αθλητικού χώρου, ξενοδοχείου, εργοστασίου ή άλλου υποστατικού παρασκευής ή συσκευασίας και/ή πώλησης τροφίμων, αίθουσας ετοιμασίας φαγητών, ανελκυστήρα, δημόσιων αποχωρητηρίων, εμπορικού κέντρου, σωματείου ή λέσχης, ανεξάρτητα από το αν η είσοδος είναι ελεύθερη ή επιτρέπεται μόνο για τα μέλη, περιπτέρου, πρακτορείου στοιχημάτων, σφαιριστηρίου, αίθουσας μπιλιάρδου, εκδηλώσεων για ανηλίκους, συμπεριλαμβανομένων των παιδότοπων και άλλων οργανωμένων χώρων συνάθροισης παιδιών, καφετερίας διαδικτύου, καφενείου και κέντρου αναψυχής που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων εστιατόριο, καφετερία, μπαρ, καμπαρέ, κέντρο δεξιώσεων, δισκοθήκη, χορευτικό κέντρο ή άλλου κέντρου αναψυχής, κουρείου και κομμωτηρίου.¨
Το δε Άρθρο 11(6) απαγορεύει το κάπνισμα στους χώρους που απαγορεύεται το κάπνισμα, και προβλέπει ποινή προστίμου μέχρι € 2000,00 σε οποιοδήποτε πρόσωπο παραβιάζει τις διατάξεις του νόμου.
Παράλληλα, το Άρθρο 9 του Νόμου, δίνει το δικαίωμα προσφυγής στο Δικαστήριο για έκδοση διατάγματος τερματισμού της λειτουργίας του υποστατικού το οποίο παραβιάζει τις διατάξεις του νόμου το οποίο όμως δεν μπορεί να έχει διάρκεια πέραν των 4 ημερών (Άρθρο 24), το οποίο όμως διάταγμα μπορεί να ανανεωθεί για απεριόριστο αριθμό.
Άξιο αναφοράς είναι και το Άρθρο 25 του Νόμου το οποίο προβλέπει πρόστιμο μέχρι € 2000,00 ή ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τους 6 μήνες ή και τις 2 ποινές μαζί, σε περίπτωση παράβασης των Κανονισμών που δύναται να εκδώσει το Υπουργικό Συμβούλιο δυνάμει του Άρθρου 26 του Νόμου.
Το τραγικό με το Άρθρο 26 είναι ότι δε δίνεται εξουσία στο Υπουργικό Συμβούλιο να εκδώσει κανονισμούς σε σχέση με τους χώρους που οι πολίτες παραβιάζουν το νόμο και καπνίζουν σε χώρους που απαγορεύεται. Και κάπως έτσι γλυτώνουν από τη τσιμπίδα του νόμου για επιβολή ποινής φυλάκισης.
Αυτά ως προς τη νομοθεσία.
Για να δούμε λίγο τώρα στην πράξη τι γίνεται. Σύμφωνα με στοιχεία του 2023, το 35% του πληθυσμού της Κύπρου καπνίζει καθημερινά. Σε αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι περιστασιακοί καπνιστές. Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά ότι σχεδόν 1 στους 2 κατοίκους αυτής της χώρας καπνίζει.
Τι είναι το κάπνισμα. Επιγραμματικά και μόνον, είναι 1 επιβλαβής συνήθεια η οποία ευθύνεται για το θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο κάθε χρόνο αλλά και η αιτία πρόκλησης σοβαρών προβλημάτων υγείας. Αυτή η κακή συνήθεια έχει βεβαίως και οικονομικό κόστος. Εάν σκεφτεί κανείς ότι 1 πακέτο τσιγάρα αξίζει € 5,00, κοστίζει σε 1 συντηρητικό καπνιστή που καπνίζει μόνο 1 πακέτο την ημέρα, € 150,00 το μήνα ή € 2000,00 το χρόνο. Χοντρικά λοιπόν, 1 πρόσωπο που καπνίζει για 50 χρόνια 1 και μόνο πακέτο τσιγάρα θα πληρώσει περίπου € 100000,00 (εκατόν χιλιάδες). Χοντρικά όσο για να αγοράσει δυάρι διαμέρισμα!!!
Και προσέξετε. Το τι κάνει ο καθένας, και το τι επιβλαβείς συνήθειες έχει, αφορά τον ίδιο και μόνον, νοουμένου ότι δεν επηρεάζει τους άλλους. Και εδώ βρίσκεται η ουσία του πράγματος. Είναι αποδεδειγμένο ότι το κάπνισμα είναι εξίσου επιβλαβή και για τον μη καπνιστή όταν αυτός βρίσκεται στον ίδιο χώρο με αυτόν που καπνίζει και υποχρεούται να καπνίσει και αυτός το δηλητήριο του καπνιστή.
Γι’ αυτό και θεσπίστηκε η νομοθεσία. Αυτή ήταν η φιλοσοφία της. Όχι για να εμποδίσει τον καπνιστή από το να δηλητηριάζει τον εαυτό του, αλλά για να τον εμποδίσει από τον να δηλητηριάζει το μη καπνιστή.
Και ερχόμαστε στην Κύπρο του σήμερα. Σε αυτή τη χώρα που όλα πάνε στραβά και ανάποδα. Σε μια χώρα όπου ενώ το κάπνισμα απαγορεύεται στους κλειστούς χώρους αυτό ¨επιτρέπεται¨. Από που να αρχίσει κανείς. Από τους βουλευτές που καπνίζουν εντός της Βουλής, από τα δημόσια κτήρια που βρομοκοπούν τσιγαρίλλα, από που; Όπου και να πας, αντιλαμβάνεσαι ότι πέρασε ο όχλος των καπνιστών. Και όλα αυτά, μπροστά στα μάτια της Αστυνομίας. Αυτής που έχει την ευθύνη επιβολής του νόμου.
Η αλήθεια να λέγεται … μέχρι πριν 5 – 6 χρόνια καταχωρούσαν και καμιά υπόθεση … έτσι για τα μάτια του κόσμου. Τώρα το έκοψαν και αυτό. Προφανώς κατόπιν οδηγιών …
Και ερώτημα παραμένει. Που πάνε τα δικαιώματα των μη καπνιστών. Αυτών που δεν επιθυμούν να μολύνουν την υγεία τους αλλά και δεν δέχονται να μολύνονται από την ανευθυνότητα και την αδιαφορία των καπνιστών. Γιατί στο τέλος της ημέρας αυτό είναι το πρόβλημα. Ο καπνιστής. Αυτός ο οποίος θα κάμει το κέφι του, θα συνεχίσει την κακή του συνήθεια και του είναι παντελώς αδιάφορο εάν εκτός από τον εαυτό του θέσει σε κίνδυνο και άλλους αθώους. Προέχει το εγώ του, το κέφι του, το γούστο του. Να κάμει την καύλα του … Οι υπόλοιποι να …
Με εξαίρεση ελάχιστα υποστατικά τα οποία εφαρμόζουν το νόμο, τα υπόλοιπα έχουν γίνει έρμαιο των καπνιστών. Γιατί; Γιατί το να επιτρέπεις στον καπνιστή να κάμει το κέφι του, σου αποφέρει εισόδημα. Και από τη στιγμή που η Αστυνομία αγρόν αγοράζει για να επιβάλει το νόμο και την τάξη, γιατί να χάνουν εισόδημα; Στο κάτω – κάτω δεν απαγορεύουν στους μη καπνιστές να κάτσουν στο κέντρο ή το εστιατόριο τους. Οπόταν; Οπόταν ο καπνιστής συνεχίζει απρόσκοπτα να δηλητηριάζει ανυποψίαστους πολίτες, ενώ κάποιοι θησαυρίζουν παρανομώντας σε πλήρη γνώση και με την ανοχή της Αστυνομίας αλλά και του κράτους.
Θεωρώ ότι η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο. Εγώ ως μη καπνιστής, σέβομαι απόλυτα το δικαίωμα του καπνιστή να καπνίζει. Όμως, την κακή του συνήθεια να την κάνει χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δική μου υγεία. Και τρόπος υπάρχει. Μπορεί κάλλιστα να βγει στον ανοιχτό χώρο να καπνίσει και μετά όμορφα και ωραία να επιστρέψει. Κάνοντας το κέφι του αλλά και μη θέτοντας τη δική μου υγεία σε κίνδυνο.
Απλό ακούγεται. Και λογικό. Ελλείπει όμως κάτι. Η παιδεία. Αυτή που πρέπει να είναι έμφυτη σε κάθε άνθρωπο. Αυτή που του επιβάλλει τις κακές του συνήθειες να τις περιορίζει στο πλαίσιο που δεν θα επηρεάζουν τους άλλους. Και μιας και οι κάτοικοι αυτής της χώρας χαρακτηρίζονται από εγωπάθεια και αδιαφορία για τους άλλους, ο μόνος τρόπος είναι η επιβολή δια του νόμου.
Αν μη τι άλλο η Αστυνομία θα πρέπει να αναλάβει επιτέλους τις ευθύνες της. Έχουμε γίνει ζούγκλα.
Σάββας Ζαννούπας
18-02-2024
