*της Λουίζας Πιερίδου
Πολλοί γονείς διαχειρίζονται ευκολότερα τα ευχάριστα συναισθήματα των παιδιών τους, αλλά δυσκολεύονται να διαχειριστούν συναισθήματα όπως ο θυμός, η επιθετικότητα και το άγχος. Αντιδρούν σαν να μην είναι αποδεκτό τα παιδιά τους να αισθάνονται αυτά τα δυσάρεστα συναισθήματα πράγμα το οποίο θα επηρεάσει την ικανότητά τους να τα διαχειριστούν στο μέλλον. Είναι σημαντικό οι γονείς να αναγνωρίζουν και να αποδέχονται όλα τα συναισθήματα των παιδιών τους, ακόμη και τα δυσάρεστα, από νωρίς, γιατί αυτό θα κάνει πιο εύκολη τη ζωή των παιδιών τους στον πραγματικό κόσμο.
Τα παιδιά πρέπει να διδαχθούν να είναι ειλικρινή με τον εαυτό τους και τους άλλους και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την ανατροφή από γονείς αυθεντικούς. Ο καλύτερος τρόπος να λειτουργήσουμε ως γονείς είναι να είμαστε πρότυπα συναισθηματικής υγείας και αυθεντικότητας για το πώς νιώθουμε. Τα παιδιά χρειάζονται συναισθηματική τιμιότητα και όχι τελειότητα. Μαθαίνουμε περισσότερα από τις ταλαιπωρίες παρά από τις επιτυχίες μας και είναι σημαντικό να μελετάμε όλες τις πλευρές της ζωής μας. Η ζωή δεν είναι παραμυθένια με μόνο χαρές και ευχάριστα συναισθήματα γι αυτό ας μη φοβόμαστε να δείξουμε τα συναισθήματα μας μπροστά στα παιδιά μας, όποια κι αν είναι αυτά.
Η αυθεντικότητα αρχίζει με την κατανόηση των συναισθημάτων μας. Αν διδάξουμε στα παιδιά μας να αναγνωρίζουν και να αποδέχονται τα αληθινά τους συναισθήματα, καλά ή κακά, και να συμπεριφέρονται με τρόπο βασισμένο στις αληθινές αξίες, οι δυσκολίες στη ζωή τους δε θα τους πτοήσουν. Θα νιώσουν ότι έχουν συμπεριφερθεί με έναν τρόπο που αισθάνονται σωστό, με μια εσωτερική πυξίδα, μια αυθεντική αυτοεκτίμηση, βασισμένη σε αληθινές αξίες. Αυθεντικότητα είναι να ψάχνουμε βαθιά μέσα μας για να βρούμε τι ταιριάζει με μας και την οικογένειά μας και να μη φοβόμαστε να το ακολουθήσουμε. Δεν πρέπει να κουκουλώνουμε αυτά που νιώθουμε ή να τα νεκρώνουμε και αυτό χρειάζεται δύναμη και θάρρος.
Η εξαπάτηση του εαυτού μας ότι είναι όλα τέλεια μας μπερδεύει και αποτελεί επικίνδυνο μήνυμα για τα παιδιά μας γιατί θα μάθουν κι αυτά να κάνουν το ίδιο. Δεν πρέπει να αγνοούμε τα πραγματικά μας συναισθήματα και ούτε να κάνουμε επιλογές βασισμένες σε εξωτερικές επιδράσεις. Αυτό μας οδηγεί σε καταστάσεις που δε θέλουμε πραγματικά και έτσι καταλήγουμε δυστυχισμένοι. Πρέπει να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να είναι σε επαφή με τα συναισθήματά του και να δρα σύμφωνα με αυτά. Η επίτευξη εσωτερικών στόχων, όπως η βελτίωση των σχέσεων μας και ένα αγαπημένο χόμπυ που πηγάζουν από αυθεντικά συναισθήματα και όχι από εξωτερικούς παράγοντες, θα μας οδηγήσουν στην αληθινή ευτυχία ενώ αντίθετα η επίτευξη εξωτερικών στόχων όπως η αγορά ενός αυτοκινήτου, σίγουρα όχι.
Έτσι το να επιβάλουμε στα παιδιά μας τα δικά μας όνειρα, το να τα γράφουμε σε ένα σωρό «σωστές» δραστηριότητες με βάση τα δικά μας κριτήρια και όχι τις δικές τους επιθυμίες είναι μια παγίδα που αποπροσανατολίζει από την εσωτερική ικανοποίηση των παιδιών μας. Όταν τα παιδιά πιέζονται υπερβολικά ή εκθειάζονται υπερβολικά μαθαίνουν να κάνουν πράγματα για εξωτερική αναγνώριση και ικανοποίηση των γονιών τους και όχι για εσωτερική ικανοποίηση. Ενθαρρύνονται έτσι οι εξωγενείς στόχοι ότι δηλαδή πρέπει να κάνουν κάτι έξω από τον εαυτό τους και όχι κάτι που θα τους χαρίσει βαθιά εσωτερική ευτυχία και ικανοποίηση που όλοι επιζητούμε. Οι εξωτερικοί στόχοι μπορεί να φέρουν επιτυχία με βάση τα κριτήρια ορισμένων ανθρώπων αλλά μπορεί να προκαλέσουν άγχος, κατάθλιψη και όχι εσωτερική ευτυχία και γαλήνη.
Το να είμαστε αυθεντικοί και να ξέρουμε καλά ποιοι είμαστε πραγματικά, με βάση τις αξίες και τα πιστεύω μας και όχι με βάση τα εξωτερικά κριτήρια των άλλων, μας δίνει μια εσωτερική δύναμη και επίσης προάγει τη ψυχική μας ανθεκτικότητα. Όταν ξέρουμε καλά ποιοι είμαστε δε χρειαζόμαστε τους άλλους για να μας κάνουν να νιώσουμε σημαντικοί. Η αυθεντικότητα παράλληλα με την ταπεινοφροσύνη, την τιμιότητα, την προσπάθεια και όχι την τελειότητα, οδηγούν τα παιδιά μας στην επιτυχία και σε μια βαθιά αίσθηση εσωτερικής ευτυχίας.
Οι Alexander & Sandahl, 2017 δίνουν τις πιο κάτω συμβουλές για την αυθεντικότητα:
- Διδάσκουμε στα παιδιά μας τη συναισθηματική ειλικρίνεια με το να δέχονται και να εκφράζουν τις αληθινές τους σκέψεις και τα αληθινά τους συναισθήματα. Είναι σημαντικό να εντοπίζουν και να ορίζουν τα πραγματικά τους συναισθήματα και να είναι ειλικρινή με τον εαυτό τους. Έτσι ρυθμίζουν την εσωτερική τους πυξίδα με τα δικά τους θέλω και παραμένουν στο σωστό δρόμο.
- Απαντούμε με ειλικρίνεια στα παιδιά μας με μια απάντηση που ταιριάζει στην ηλικία τους και στο επίπεδο αντίληψής τους. Έτσι τα βοηθούμε να διακρίνουν την αλήθεια από το ψέμα με αποτέλεσμα να νιώθουν ασφάλεια κοντά μας αφού γνωρίζουν ότι είμαστε αληθινοί. Μόνο έτσι μας εμπιστεύονται.
- Χρησιμοποιούμε παραδείγματα από τη δική μας παιδική ηλικία. Στα παιδιά αρέσει να ακούνε αληθινές ιστορίες που βγαίνουν από την καρδιά μας. Αυτό τα βοηθάει να καταλάβουν καλύτερα τις δύσκολες καταστάσεις και να τις δεχτούν ως φυσιολογικές είτε φοβούνται είτε είναι λυπημένα.
- Η ειλικρίνεια διδάσκεται. Δείχνουμε στα παιδιά μας ότι δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στην ειλικρίνεια παρά στο να τιμωρήσουμε την κακή συμπεριφορά. Αν θυμώνουμε με τα παιδιά μας, τα απειλούμε ή τα τιμωρούμε όταν δε φέρονται καλά θα φοβούνται να μας πουν την αλήθεια. Είναι δική μας δουλειά να τα διδάξουμε να έχουν το θάρρος να λένε την αλήθεια και να ομολογούν τα λάθη τους χωρίς να φοβούνται ότι θα τιμωρθούν και χωρίς εμείς ως γονείς να είμαστε επικριτικοί. Όλοι κάνουμε λάθη και μέσα από τα λάθη μας μαθαίνουμε. Όταν έχουμε μια ειλικρινή σχέση με τα παιδιά μας δε θα φοβούνται να μας μιλήσουν, να μας εμπιστευτούν και να ζητήσουν τη βοήθειά μας.
- Διαβάζουμε ιστορίες που περιλαμβάνουν όλα τα συναισθήματα. Διαβάζουμε απ΄ όλες τις ιστορίες στα παιδιά μας έστω κι αν δεν έχουν καλό τέλος. Η επαφή των παιδιών με τη θλίψη και την τραγωδία (μέσα από κατάλληλες για την ηλικία τους ιστορίες) και μέσα από ειλικρινή συζήτηση, τα κάνει να δουν όλες τις πλευρές της ζωής με τα σκαμπανεβάσματά της. Αυτό τα βοηθά να αποκτήσουν ενσυναίσθηση, ανθεκτικότητα και αίσθημα ευγνωμοσύνης γι αυτά που έχουν στη ζωή τους.
- Χρησιμοποιούμε τον έπαινο για τη διαδικασία. Φροντίζουμε ο έπαινος να εστιάζεται στην προσπάθεια που κάνουν τα παιδιά: «Μελέτησες σκληρά για το διαγώνισμα και η βελτίωση σου το αποδεικνύει. Επανέλαβες πολλές φορές την ύλη, έφτιαξες σημειώσεις και έκανες τεστ στον εαυτό σου. Όλα αυτά είχαν αποτέλεσμα». Αποφεύγουμε να λέμε στα παιδιά πως τα αποτελέσματά τους οφείλονται στην εξυπνάδα τους. Η βελτίωση τους οφείλεται στην επιμονή τους, στη συνεχή προσπάθειά τους και όχι στην έμφυτη ικανότητά τους. Αυτό μακροπρόθεσμα τα βοηθά να συνειδητοποιήσουν πως τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο.
- Δε χρησιμοποιούμε τον έπαινο με υπερβολή. Δε χρησιμοποιούμε τον έπαινο για πράγματα που είναι πολύ εύκολα γιατί έτσι τα παιδιά μαθαίνουν να παίρνουν τον έπαινο μόνο όταν ολοκληρώσουν κάτι γρήγορα και εύκολα και δεν επιμένουν στα δύσκολα. Στόχος μας θα πρέπει να είναι τα παιδιά να δοκιμάζουν να κάνουν πιο δύσκολες εργασίες έτσι ώστε να μαθαίνουν καινούρια πράγματα και να επιμένουν στη δυσκολία. Οι στόχοι εξαρτώνται πάντα από το επίπεδο των παιδιών.
- Διδάσκουμε στα παιδιά μας να μην συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν μόνα τους αν έβαλαν τα δυνατά τους ή αν μπορούν να κάνουν κι άλλα πράγματα. Δεν μπορούμε να είμαστε όλοι οι καλύτεροι σε όλα αλλά μπορούμε να είμαστε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας. Αυτή η οπτική σε αντίθεση με τον ανταγωνισμό, ενισχύει την ικανοποίηση για όσα καταφέρνουμε.
*Δασκάλα με μεταπτυχιακό τίτλο στην εκπαιδευτική ψυχολογια
