Η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, Πάφος 2017 ως θεσμός, δίνει τις ευκαιρίες και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του Πολιτισμού στον τόπο μας.
Δεν θα μπορούσε λοιπόν να μην περιλάβει στο πρόγραμμα της το φυσικό περιβάλλον, αφού το περιβάλλον ως ζωτικός χώρος επιβίωσης, πνευματικής ανάπτυξης και δημιουργίας του ανθρώπου, ότι δηλαδή εμπεριέχει η έννοια του πολιτισμού, αποτελεί αναπόσπαστο του μέρος, σε μια αέναη και δυναμική μεταξύ τους σχέση.
Ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα της ΠΠΕ Πάφος 2017 που περιλαμβάνεται στο επίσημο πρόγραμμα της από την πρώτη φάση διεκδίκησης του τίτλου κατά το 2011 είναι και το Akamas Project.
Δημιουργός και συντονίστρια του προγράμματος είναι η Ντανιέλλα Πιστέντη Μούγιαννου, φυσικός, Eκπαιδεύτρια Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο ΚΠΕ Σαλαμιούς του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Φιλοσοφία του Akamas Project είναι η αειφόρος ανάπτυξη και προστασία της χερσονήσου του Ακάμα τόσο στις προστατευόμενες περιοχές όσο και στις δώδεκα κοινότητες που περιλαμβάνει, τις οκτώ Ελληνοκυπριακές και τέσσερις Τουρκοκυπριακές.
Οι σκοποί του προγράμματος περιλαμβάνουν τη διατήρηση και προβολή του φυσικού πλούτου του Ακάμα, δηλαδή των σπάνιων οικοσυστημάτων Χλωρίδας και Πανίδας, των σημαντικών βιοτόπων ωοτοκίας των θαλάσσιων χελώνων στις παραλίες του Ακάμα, της ιδιαίτερης γεωλογίας όπως τα μοναδικά φαράγγια, της άγνωστης για πολλούς αρχαιολογίας του Ακάμα, των τοπικών παραδόσεων και εθίμων, της παραδοσιακής γαστρονομίας και των ιδιαίτερων τοπικών προϊόντων. Σημαντικός σκοπός στο εγχείρημα είναι πρωταρχικά η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, ευημερία και ποιοτική αναβάθμιση της ζωής των κατοίκων της χερσονήσου του Ακάμα.
Για την υλοποίηση των στόχων, το Akamas Project περιλαμβάνει δέκα παράλληλες δράσεις που αφορούν στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των κατοίκων και επισκεπτών της περιοχής για τις περιβαλλοντικές και πολιτιστικές αξίες του Ακάμα, στην ένταξη του Ακάμα σε ευρωπαϊκά και διεθνή Δίκτυα όπως το Unesco MAB/ Biosphere Reserves και Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων, στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων οικοτουρισμού στην περιοχή όπως περιπατητικές και ποδηλατικές διαδρομές, χαρτογράφηση, πληροφοριακό υλικό, ανάδειξη παραδοσιακής γαστρονομίας και παραδοσιακών προϊόντων της περιοχής, στη διοργάνωση ποιοτικών πολιτιστικών εκδηλώσεων και στη δημιουργία κέντρου συνεργασίας και ειρήνης για τις Ε/Κ και Τ/Κ κοινότητες της περιοχής. Οι περισσότερες από τις δράσεις έχουν ευρωπαϊκή διάσταση και συνέργειες και επιπλέον προωθούν την συνεργασία και ειρήνη μεταξύ των Ε/Κ και Τ/Κ. Οι δράσεις του προγράμματος είναι σύμφωνες με το προτεινόμενο Διαχειριστικό Σχέδιο των κοινοτήτων του Ακάμα, του Τμήματος Περιβάλλοντος και κάποιες γίνονται με την συνέργεια της Διευθύντριας Έργου.
Συγκεκριμένα οι δέκα παράλληλες δράσεις του Akamas Project είναι: 1. Περιπατητικές και Ποδηλατικές Διαδρομές Ένα παράδειγμα είναι ο σχεδιασμός και οργάνωση της περιπατητικής και ποδηλατικής κυκλικής διαδρομής στις Κάτω και Πάνω Αρόδες: «Κοκκινογιές- Λίπατη-Νερόμυλοι» 2. Περιβαλλοντική Πληροφόρηση Η μελέτη, σχεδιασμός και έκδοση εντύπων πληροφόρησης στα Ελληνικά και Αγγλικά για την Χλωρίδα, Πανίδα, Γεωλογία, Ιστορία, Παράδοση, Γαστρονομία του Ακάμα, Χάρτες διαδρομών με σημεία ενδιαφέροντος. Τα έντυπα θα εμπλουτίζουν τα ειδικά κέντρα πληροφόρησης στα χωριά Κάθηκας, Νέο Χωριό, Πέγεια, στο ξεκίνημα περιπατητικών, ποδηλατικών διαδρομών.
Επιπλέον θα γίνει σχεδιασμός ψηφιακού υλικού (Mobile application) με τις πιο πάνω πληροφορίες και χάρτες για τους επισκέπτες του Ακάμα. 3. Πολιτιστικά δρώμενα στις φυσικές περιοχές και τις κοινότητες του Ακάμα Κάποια παραδείγματα είναι το Ευρωπαϊκό ατελιέ και παραστάσεις χορού με θέμα «Άνθρωπος και περιβάλλον», κάποια γαστρονομικά δρώμενα με θέμα “Γεύσεις και τοπία του Ακάμα”, εικαστικές δράσεις με περιβαλλοντική τέχνη, μουσικές παραστάσεις. Όλα τα πολιτιστικά δρώμενα θα έχουν ως κυρίαρχο θέμα το Περιβάλλον και θα έχουν ευρωπαϊκές συνέργειες και συμμετοχές. 4. Περιβαλλοντική εκπαίδευση για τα σχολεία και τους κατοίκους, της περιοχής του Ακάμα Τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης γίνονται σε συνεργασία με το Δίκτυο Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου του ΥΠΠ και ειδικότερα με το ΚΠΕ Σαλαμιούς και αφορούν στις περιβαλλοντικές αξίες και προβλήματα του Ακάμα. Θα γίνει πιλοτική εφαρμογή στα σχολεία των κοινοτήτων του Ακάμα κατά τη σχολική χρονιά 2015-2016 και πλήρης εφαρμογή το 2017. Τα προγράμματα ΠΕ περιλαμβάνουν τα θέματα: Α. «Η προστασία της Χελώνας και των παράκτιων οικοσυστημάτων του Ακάμα», Β. «Τα φαράγγια του Ακάμα και η προστασία της γεωλογικής μας κληρονομιάς», Γ. Πρόγραμμα Natura 2000 στον Ακάμα και αειφόρος τουρισμός». 5. Δικοινοτικό Πολιτιστικό Κέντρο στην Αντρολίκου: «Κέντρο Πολιτισμικής Συνεργασίας και Μουσείο Τεύκρου Ανθία»
Η δράση αυτή περιλαμβάνει μικρή έκθεση για τη ζωή και το έργο του Τ. Ανθία στο σπίτι στην Αντρολίκου όπου είχε εξοριστεί από τους Άγγλους το 1931, έκδοση έντυπου υλικού για την έκθεση, δημιουργία πολιτιστικού προγράμματος με ποίηση του Τεύκρου Ανθία και Τ/Κ ποιητών για την ειρήνη και τη συνεργασία. 6. Δημιουργία ποδηλατικού σταθμού και εκπαιδευτικού περιβαλλοντικού προγράμματος για παιδιά Δημοτικού Περιλαμβάνεται η δημιουργία ενός ποδηλατικού σταθμού σε χώρο του ξενώνα νέων στον Κάθηκα με την αγορά 30 ποδηλάτων διαφόρων μεγεθών για παιδιά και δασκάλους , ο σχεδιασμός και οργάνωση σχετικής ποδηλατικής διαδρομής στην περιοχή και η παραγωγή εκπαιδευτικού πακέτου για την υπερθέρμανση του πλανήτη και τα φιλικά προς το περιβάλλον μέσα συγκοινωνίας.
Το πρόγραμμα θα απευθύνεται σε μαθητές Δημοτικού που θα επισκέπτονται το κέντρο με τους δασκάλους τους και θα ακολουθούν το δομημένο πρόγραμμα που θα ετοιμαστεί για το σκοπό αυτό από ειδικούς, στο πλαίσιο του Akamas Project. 7. Δημιουργία Κέντρου Ενημέρωσης και Μελέτης της Αρχαιολογίας του Ακάμα και Γερόνησσου Πέγειας, στον Άγιο Γεώργιο Πέγειας Μετά από διαβούλευση με τις τοπικές αρχές και τους εμπλεκομένους φορείς, θα γίνει η προσπάθεια δημιουργίας του κέντρου ενημέρωσης και μελέτης της σημαντικής αρχαιολογίας της χερσονήσου του Ακάμα που καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα αρχαιολογικών περιόδων της Κυπριακής ιστορίας.
Η προσπάθεια αυτή περιλαμβάνει τη διοργάνωση συμποσίου για την Αρχαιολογία του Ακάμα με ομιλητές επιστήμονες αρχαιολόγους με τη συνεργασία του Τμήματος Αρχαιοτήτων, του Τμήματος Περιβάλλοντος/Διαχειριστικό Σχέδιο κοινοτήτων Ακάμα και του Δήμου Πέγειας.
Επιπλέον με την εξεύρεση ικανής χρηματοδότησης θα περιληφθεί η δημιουργία ψηφιακού υλικού για εικονική περιήγηση στους αρχαιολογικούς χώρους του Ακάμα και του Γερόνησσου που θα χρησιμοποιείται στο κέντρο και θα απευθύνεται σε επισκέπτες και παιδιά. 8. Δημιουργία συνεταιρισμού ή κοινής εμπορικής σήμανσης στην παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων με την επωνυμία «Προϊόν Ακάμα» Περιλαμβάνεται η διοργάνωση σεμιναρίου-εργαστηρίου για την ενημέρωση των παραγωγών παραδοσιακών προϊόντων στις κοινότητες Ακάμα, σχετικά με τους αγροτικούς συνεταιρισμούς και την κοινή εμπορική σήμανση για παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων τοπικής προέλευσης και τις ευκαιρίες οικονομικής ενίσχυσης των κοινοτήτων.
Αν υπάρξει η συναίνεση των τοπικών παραγωγών η προσπάθεια θα περιλάβει την έρευνα των φυσικών παραμέτρων που επηρεάζουν τα προϊόντα της περιοχής, έρευνα παραδοσιακής γαστρονομίας και δημιουργία κοινού εμπορικού σήματος ή/και σύσταση συνεταιρισμού. 9. Προσπάθεια ένταξης της χερσονήσου του Ακάμα και των κοινοτήτων της, στο πρόγραμμα της UNESCO-ΜAB: MAN and BIOSPHERE και στο Διεθνές Δίκτυο των Biosphere Reserves
Η προσπάθεια περιλαμβάνει τη διοργάνωση διεθνούς Open workshop με τη συμμετοχή ειδικών στο πρόγραμμα ΜΑΒ της UNESCO, εκπροσώπους των κοινοτήτων του Ακάμα και άλλων εμπλεκομένων φορέων, για την ενημέρωση σχετικά με τα οφέλη των περιοχών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα και ανακηρύσσονται από την UNESCO ως Biosphere Reserves. Διοργάνωση Δημόσιας Διαβούλευσης – εργαστηρίου και παρουσίαση καλών πρακτικών σε άλλες περιοχές της Ευρώπης UNESCO-ΜAB. Ο χαρακτηρισμός φυσικών περιοχών ως Biosphere Reserves στο πρόγραμμα της UNESCO-ΜAB δεν επηρεάζει ή εμποδίζει οποιοδήποτε άλλο χαρακτηρισμό των περιοχών αυτών, απλά πιστοποιεί , προστατεύει και προβάλλει την φυσική περιβαλλοντική αξία και ομορφιά των περιοχών.
Αν υπάρξει συναίνεση των κοινοτήτων και εξεύρεση επιπλέον χρηματοδότησης, οι κοινότητες μπορούν να προχωρήσουν στην μελέτη και αίτηση τους για ένταξη. 10. Προσπάθεια Ένταξης Χερσονήσου Ακάμα στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων / European network of Geoparks Στην τελευταία δράση του προγράμματος περιλαμβάνεται σεμινάριο ενημέρωσης των τοπικών κοινοτήτων και εμπλεκόμενων φορέων για τη σημασία και τις ευκαιρίες οικολογικού τουρισμού που προσφέρει η συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων.
Αν υπάρξει συναίνεση από τους εμπλεκόμενους και τις κοινοτικές αρχές του Ακάμα και εξευρεθεί κατάλληλη χρηματοδότηση θα προχωρήσει η μελέτη, αποτύπωση και χαρτογράφηση όλων των γεωτόπων του Ακάμα, ο σχεδιασμός προτεινόμενων γεωλογικών διαδρομών, ο σχεδιασμός διαχειριστικού σχεδίου του Γεωπάρκου και η ετοιμασία αίτησης ένταξης προς τον Ευρωπαϊκό οργανισμό.
Οι δράσεις και τα παραδοτέα του προγράμματος υλοποιούνται μέσα στο 2016 και 2017 με συνέχεια και αποτελέσματα και μέσα στα επόμενα χρόνια. Όπως φαίνεται από τις λεπτομέρειες των δράσεων του προγράμματος του Akamas Project/Pafos 2017 η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης είναι η ευκαιρία και η ώθηση για την δημιουργία των συνθηκών, της υποδομής και του δυναμικού, για την επίλυση και προαγωγή περιβαλλοντικών – πολιτισμικών ζητημάτων.
Με τη βαθιά πίστη όλων των συντελεστών του προγράμματος ότι η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η συμμετοχή των ανθρώπων στα θέματα του περιβάλλοντος και του πολιτισμού είναι η απαρχή για ενεργοποίηση προς επίλυση των προβλημάτων, το Akamas Project επιχειρεί να δημιουργήσει τον διάλογο και τη δυναμική για την αλλαγή και την προαγωγή του πολιτισμού στον Ακάμα και στον τόπο μας γενικά. Ντανιέλλα Πιστέντη Μούγιαννου Δημιουργός/Συντονίστρια Akamas Project/Pafos 201
