Με αφορμή την ενέργεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου υπό τους Δικαστές Μ. Νικολάτο (Πρόεδρο Ανωτάτου Δικαστηρίου), Στ. Ναθαναήλ, Κ. Παμπαλλή, Π. Παναγή, Λ. Παρπαρίνο, Δ. Μιχαηλίδου, Μ. Χριστοδούλου, Α. Λιάτσο, Κ. Σταματίου, Γ. Γιασεμή, Τ. Οικονόμου, Τ. Ψαρά-Μιλτιάδου και Α. Πούγιουρου να προχωρήσει στην αύξηση των Δικαστικών τελών και εξόδων ασκώντας τις εξουσίες του δυνάμει του άρθρου 163 του Συντάγματος με ημερομηνία έναρξης την 24-10-2017, προκύπτουν σοβαρά ερωτήματα για τη σκοπιμότητα και τη χρησιμότητα τέτοιας ενέργειας.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Ανώτατο Δικαστήριο ενήργησε ΧΩΡΙΣ να διαβουλευτεί με τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο για το πιο πάνω θέμα, το οποίο αφορά άμεσα τους επαγγελματίες. Τους δικηγόρους δηλαδή. Αλήθεια, που πάει το δικαίωμα διαβούλευσης με τους άμεσα επηρεαζόμενους;
Η δε αύξηση των τελών είναι τέτοια, (τα τέλη έχουν σχεδόν διπλασιαστεί) που το κόστος ενός διαδίκου για προσφυγή στη δικαιοσύνη καθίσταται πλέον αποτρεπτικό. Ήταν που ήταν τα τέλη ψηλά, ήρθε και αυτή η αύξηση για να αποτελειώσει την οποιαδήποτε προσπάθεια ενός διαδίκου να διεκδικήσει το δίκαιο του. Που; Στο τελευταίο καταφύγιο που έχει για να αναζητήσει το δίκαιο του. Απλά να αναφέρω χαρακτηριστικά, ότι σε περίπτωση που ένας διάδικος καταχωρήσει μία αγωγή διεκδικώντας π.χ. € 700,00, τα πραγματικά του έξοδα μέχρι την ημερομηνία καταχώρησης εντάλματος εκποίησης της κινητής περιουσίας του Εναγόμενου (που είναι το πρώτο μέτρο συνήθως που λαμβάνεται για εκτέλεση της απόφασης) θα είναι € 234,21 στην καλύτερη των περιπτώσεων. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο ποσό αυτό ΔΕΝ συμπεριλαμβάνεται η οποιαδήποτε αμοιβή του δικηγόρου.
Βέβαια το Ανώτατο Δικαστήριο θεώρησε ορθό να προχωρήσει (και πάλι χωρίς την οποιαδήποτε διαβούλευση) στην αύξηση τόσο των αμοιβών των δικηγόρων όσο και αυτή για την επίδοση των εγγράφων. Χαρακτηριστικά, ενώ πριν από τις 24-10-2017 τα αρχικά έξοδα καταχώρησης μιας αγωγής κλίμακας π.χ. € 500,00 – 2000,00 ήταν € 292,00, από τις 24-10-2017 είναι € 450,00. Αύξηση 54%. Στην κλίμακα € 500000,00 – 2000000 από € 1751,00 σήμερα είναι € 3105,00. Αύξηση 77%. Σε άλλες περιπτώσεις π.χ. υποθέσεις Οικογενειακού Δικαστηρίου, Ενοικιοστασίου και άλλων, η αύξηση καθορίζεται στο 75%.
Και όλα αυτά έγιναν εν μέσω της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης που αντιμετώπισε αυτός ο τόπος. Σε μια περίοδο όπου η νέα γενιά μεταναστεύσει, όπου η ανεργία ειδικά στους νέους έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, το Ανώτατο Δικαστήριο αποφασίζει την αύξηση των τελών αλλά και των εξόδων.
Ας αφήσουμε όμως λίγο τα τέλη. Τα έξοδα με ποια λογική αυξήθηκαν; Μήπως τα υπάρχοντα έξοδα δεν ήταν αρκετά ψηλά; Μήπως το μέγεθος της οικονομίας της Κύπρου μεγάλωσε; Μήπως οι μισθοί και τα ωφελήματα των πολιτών, ναι αυτών που θα απευθυνθούν στην Κυπριακή δικαιοσύνη, αυξήθηκαν; Μήπως το εισόδημα το μέσου πολίτη την 24ην Οκτωβρίου 2017 διπλασιάστηκε σε σχέση με την 23ην Οκτωβρίου 2017; Μήπως διαμαρτυρήθηκαν ποτέ οι δικηγόροι ότι τα έξοδα ήταν αρκετά χαμηλά; Μήπως η τσέπη του πολίτη σήκωνε αύξηση των εξόδων;
Βέβαια δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο και το εξής σημαντικό. Με τις τροποποιήσεις που έγιναν για αύξηση των τελών και των εξόδων συνολικής έκτασης 72 σελίδων, υπάρχει κάτι που για το οποίο το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε πως ΔΕΝ δικαιολογείται να αυξηθεί. Αυτό είναι η αμοιβή του δικηγόρου στις περιπτώσεις που εκπροσωπεί τον κατηγορούμενο με νομική αρωγή στις ποινικές υποθέσεις. Ναι, στις περιπτώσεις όπου τα έξοδα του δικηγόρου θα πρέπει να καταβληθούν από την Κυπριακή Δημοκρατία, το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου αποφάσισε ότι δεν δικαιολογείται η αύξηση τους!!!
Είναι ενοχλητικό και προσβλητικό, μία ομάδα ¨καλοπληρωμένων Δικαστών¨ όπως την αποκαλούσε ο τότε Γενικός Εισαγγελέας Π. Κληρίδης στις 14-06-2013 στην ακρόαση των συνεκδικαζόμενων υποθέσεων Αρ. 397/2012 και 480/2012, να αποφασίζει εν μέσω κρίσης την αύξηση των τελών και των εξόδων. Είναι γεγονός ότι οι αυξήσεις αυτές ουδόλως θα επηρεάσουν τη μισθοδοσία και τα εισοδήματα των Δικαστών. Ως εκ τούτου είναι και απολύτως κατανοητή η αδιαφορία εκ μέρους τους το εάν το δικηγορικό επάγγελμα θα συρρικνωθεί ή εάν κατά πόσο η νέα γενιά δικηγόρων θα μπορεί να σταθεί στο επάγγελμα με αξιοπρέπεια.
Εάν είναι κάτι το οποίο άμεσα θα επέλθει, είναι η δραματική μείωση του αριθμού των υποθέσεων οι οποίες καταχωρούνται στα Δικαστήρια. Μείωση του αριθμού η οποία συνεπάγεται και αποφόρτιση των Δικαστηρίων. Αυτό βέβαια δεν είναι ο σκοπός και το πνεύμα τη ύπαρξης ενός κράτους δικαίου. Εάν ο πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας (ναι αυτός ο οποίος με τις εισφορές του στο κράτος φροντίζει και για την αμοιβή των καλοπληρωμένων Δικαστών) προσέφευγε μέχρι σήμερα στην Κυπριακή δικαιοσύνη ζητώντας δικαιοσύνη, σημαίνει πάνω απ’ όλα κύριοι Δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου ότι εμπιστευόταν την Κυπριακή δικαιοσύνη. Σημαίνει ότι παρ’ όλες τις αδυναμίες της, η Κυπριακή δικαιοσύνη του έδινε ελπίδα ότι εκεί θα έβρισκε το δίκαιο του.
Με τις αυξήσεις που το Ανώτατο Δικαστήριο επέβαλε, ο μέσος ή φτωχός πολίτης (ναι κυρίως αυτός) δεν θα έχει πλέον το δικαίωμα να διεκδικήσει το δίκαιο του μέσω των Δικαστηρίων. Το προνόμιο αυτό θα το έχουν πλέον οι λίγοι πλούσιοι (π.χ. τράπεζες) με τα ανάλογα για τους ιδίους και τους δικηγόρους τους ωφελήματα. Διότι όπως έχω αναφέρει πιο πάνω, εάν π.χ. ο Ενάγοντας διεκδικήσει τα π.χ. € 700,00 που του οφείλονται και θα πρέπει να πληρώσει τουλάχιστον € 234,21 μόνο για τα πραγματικά έξοδα, τι πιθανότητες έχει νααποταθεί στο Δικαστήριο για να διεκδικήσει τα δικαιώματα του;
Αν μη τι άλλο, θεωρώ ότι είναι ζήτημα επιβεβλημένο η μείωση των τελών και των εξόδων τουλάχιστον στο σημείο που ήταν πριν τις 24-10-2017. Τουλάχιστον λέω, γιατί η προσωπική μου άποψη είναι κατ’ ανάλογο τρόπο που συρρικνώνεται η οικονομία και οι μισθοί των απλών πολιτών (όχι των Δικαστών) κατ’ ανάλογο τρόπο θα πρέπει να μειώνονται τα τέλη και τα έξοδα. Όχι για τίποτε άλλο, αλλά για να διασφαλιστεί ότι το δικαίωμα του μέσου και φτωχού πολίτη για πρόσβαση στην Κυπριακή δικαιοσύνη θα παραμείνει ζωντανό. Αυτό είναι άλλωστε και ένα από τα χαρακτηριστικά μιας ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Το δικαίωμα πρόσβασης στη δικαιοσύνη ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ. ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ.
Τελειώνοντας, καλώ την Κυβέρνηση, τη Βουλή, τα κοινωνικά σύνολα αλλά και τους ίδιους τους πολίτες, στην άμεση λήψη μέτρων και ενεργειών για αλλαγή της κατάστασης που δημιουργήθηκε με την ενέργεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Όσο η Κυβέρνηση, η Βουλή, η κοινωνία, αλλά και εμείς οι πολίτες ξεχωριστά, ΔΕΝ ΑΝΤΙΔΡΟΥΜΕ θα ¨ΦΟΒΟΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ ΓΙΑ ΜΑΣ, ΧΩΡΙΣ ΕΜΑΣ¨.
Σάββας Ζαννούπας
Δικηγόρος
