Παρουσιάζεται απόψε 18 Αυγούστου στην Πάφο και συγκεκριμένα στο ξενοδοχείο ΚΙΣΣΟΣ η σπουδαία ποιητική συλλογή του Κούρδου ποιητή Enver Zeren.
Η ποιητική συλλογή με τίτλο ΑΖΟΥΡΕ- ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΤΟΥ ΒΛΕΜΜΑΤΟΣ θα παρουσιαστεί 6:00 μ.μ μέχρι τις 8:00 μ.μ με τον ποιητή να υπογράφει την ποιητική του συλλογή.
Με την ευκαιρία αυτή το PafosPress αναδημοσιεύει μια συνέντευξη του σπουδαίου Κούρδου ποιητή που έδωσε στην Γιώτα Δημητρίου και την ιστοσελίδα ΔΙΑΛΟΓΟΣ.
Συνέντευξη
Yπάρχουν πολλοί λόγοι για μια συνέντευξη με τον Κούρδο Ενβέρ Ζερέν: Η ζωή του στη φυλακή, ο αγώνας του για τον τόπο του, τα βάσανα που πέρασε, οι περιπέτειες του μέχρι να φτάσει στην Κύπρο, αλλά και οι απόψεις του, οι οποίες είναι άκρως ενδιαφέρουσες.
Ωστόσο, εμείς αδράξαμε την ευκαιρία για μια συνέντευξη μαζί του, με αφορμή την ποιητική του συλλογή με τίτλο «Αζουρέ (το χρώμα του βλέμματος)», η οποία αναμένεται να εκδοθεί αρχές του 2016.
Ενβέρ, πότε ξεκίνησες να γράφεις ποίηση;
Νιώθω ότι η ποίηση ήταν πάντα μέσα μου όπως και η βροχή. Από τα παιδικά μου χρόνια ήμουν ερωτευμένος με τη βροχή. Πάντα, ακόμα και τώρα, όταν βρέχει έχω κάτι μέσα μου που με τραβά να βγω έξω να περπατήσω. Οταν ήμουν 13 χρονών, μια μέρα έβρεξε πολύ στο χωριό μου. Βγήκα έξω, περπάτησα, βράχηκα και όταν γύρισα στο σπίτι έγραψα το πρώτο μου ποίημα. Το δεύτερο μου ποίημα το έγραψα όταν έγινε στο σχολείο διαγωνισμός ποίησης. Εκεί κέρδισα το πρώτο βραβείο. Μια δασκάλα μου, μου είπε ότι και αν κάνω στη ζωή μου να μην σταματήσω ποτέ να γράφω.
Πιστεύω πολύ αυτό που λέει ο Γερμανός φιλόσοφος Νίτσε: «Η κάθε είδους γνώση προέρχεται απ’ τα βάσανα». Το «να γράφεις την ψυχή σου» είναι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή μας πιστεύω. Και ακόμα πιστεύω ότι ο κάθε άνθρωπος πρέπει να γράφει την ψυχή του, σαν να απαγγέλλει μόνο στ’ αστέρια.
Θα ήθελες να μας πεις για τις περιπέτειες της ζωής σου, για τη φυλάκισή σου;
Εχουμε αντάρτικο πόλεμο εναντίον των Τούρκων από τις 15 Αυγούστου, 1984. Από τον κύκλο της φυλακής και των βασάνων από τους Τούρκους πέρασαν πολλοί Κούρδοι και περνάνε ακόμα. Ενας από αυτούς είμαι κι εγώ. Συνελήφθηκα το 1993. Μετά από πολλά βασανιστήρια με έβαλαν φυλακή για 10 χρόνια. Τι διδάχτηκα; Γι’ αυτή την ερώτηση μπορώ να γράψω ένα ολόκληρο βιβλίο. Τι δεν διδάχτηκα; Πολύ απλό. Πώς μπορείς να χαίρεσαι, που βλέπεις το φεγγάρι, όταν δεν είσαι αναγκασμένος να το κοιτάζεις μέσα από ένα μικρό παράθυρο με σιδερένια κάγκελα.
Πώς να καταλαβαίνεις μια πεταλούδα που χαίρεται τη ζωή της, η οποία διαρκεί μόνο 7 μέρες και 7 νύχτες και γι’ αυτό πετάει ασταμάτητα από λουλούδι σε λουλούδι. Πώς να τρέμει η ψυχή σου όταν χαϊδεύεις ένα πράσινο φύλλο, ένα τριαντάφυλλο. Και να εκτιμάς πολλά πράγματα. Ενα πολύ απλό πράγμα: μετά από 42 μέρες απεργία πείνας στη φυλακή των Τούρκων για να τους πείσω να δεχθούν τα αιτήματα των φυλακισμένων, σήμερα μου φαίνεται πολύ γελοίο όταν ακούω ή βλέπω κάποιον άνθρωπο να κάνει φασαρία επειδή δεν του άρεσε π.χ. το φαγητό που έφτιαξε η γυναίκα του.
Πόσα χρόνια ζεις στην Κύπρο και τι σε έφερε εδώ;
Στην Κύπρο ζω σχεδόν 12 χρόνια. Τώρα να πω τι με έφερε εδώ; Να πω ότι ήταν η μοίρα μου; Στη φυλακή, ό,τι βιβλίο και να διάβαζα, πάντα πριν κοιμηθώ είχα κοντά μου για να διαβάζω το Σεφέρη, τον Καβάφη, το Γιάννη Ρίτσο κ.ά. Πάντα ήθελα να τους διαβάσω και στα ελληνικά, όχι μεταφρασμένους. Μετά από 10 χρόνια στη φυλακή οι Τούρκοι ήθελαν να με ξαναπιάσουν κι εγώ έφυγα μέσα στη νύχτα με το καράβι. Και ήταν ο μοναδικός τόπος που μπορούσα να έρθω, η Κύπρος. Μάλιστα, μέσα από πολλές δυσκολίες τελικά βρίσκομαι σε μια χώρα που μιλάνε ελληνικά και διαβάζω αυτούς τους σπουδαίους ποιητές, πλέον, στα ελληνικά.
Αλήθεια, στην Κύπρο πώς νιώθεις; Σαν κομμάτι της ή σαν «ξένος»; Εχεις βιώσει το ρατσισμό από Κυπρίους;
Η κοινωνία έχει βάλει ρόλους στον καθένα. Ο ρόλος της γυναίκας, του άντρα, του παιδιού, του «ξένου». Δεν μπορείς βέβαια να πεις ότι σκέφτονται και λειτουργούν όλοι το ίδιο. Τελικά η Κύπρος είναι μια μικρή χώρα και κατ’ επέκταση είναι και μια κλειστή κοινωνία και ίσως χωρίς να το θέλουν να σε κάνουν να νιώθεις «σαν ξένος». Εχω καταλάβει ότι ο φανατισμός των Κυπρίων είναι πιο πολύ θρησκευτικός φανατισμός. Και αυτό θα συμβαίνει, μέχρι να καταφέρουμε να φτάσουμε στο σημείο όπου θα βλέπουμε τον άνθρωπο σαν άνθρωπο.
Εγώ μπορώ να ζήσω στην Κύπρο, διότι η κυπριακή κουλτούρα με αντιπροσωπεύει και με τα καλά της και με τα κακά της. Π.χ. στα κυπριακά καφενεία νιώθω ότι βλέπω τους Κούρδους. Την ίδια φασαρία, την ίδια συμπεριφορά. Επίσης αξίζει να πω ότι υπάρχει ακόμα η αγνότητα και η φιλοξενία. Οπως για παράδειγμα, πηγαίνεις στο καφενείο και προτού καθίσεις, κάποιος παραγγέλνει τον καφέ σου. Αυτά δεν μπορείς να τα βρεις στην Ευρώπη. Αλλά περίμενα από τους Κυπρίους, οι οποίοι έχουν και αυτοί τον πόνο της μοιρασμένης πατρίδας να ενδιαφέρονται περισσότερο για την ελευθερία της Κύπρου παρά για τη διασκέδασή τους!
Επίσης δεν ήθελα να ακούσω την ερώτηση από τους Κυπρίους «μα οι Κούρδοι και οι Τούρκοι, τα Κουρδικά και τα Τουρκικά, δεν είναι το ίδιο;» Αυτή η ερώτηση με στεναχωρεί πολύ. Περίμενα ότι οι Κύπριοι θα αναγνώριζαν τον αγώνα του Θεόφιλου Γεωργιάδη, του οποίου τα λόγια ότι η ελευθερία της Κύπρου περνά από τα βουνά του Κουρδιστάν, είναι γραμμένα στην ταφόπετρά του. Θα ήθελα να ήξεραν τουλάχιστον ότι ο Οτσαλάν πάντα μας έλεγε ότι «πολεμάμε όχι μόνο για του Κούρδους αλλά και για τους Κύπριους, τους Αρμένιους, του Πόντιους, τους Ελληνες, γι’ αυτό πρέπει να είσαστε πολύ δυνατοί».
Ποια είναι η δική σου άποψη για τις εξελίξεις στην Ευρώπη όσον αφορά στο θέμα της τρομοκρατίας;
Μπορώ να πω πολλά γι’ αυτό, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα της συνέντευξης. Θα πω όμως λίγα πράγματα. Αυτό που χαρακτηρίζει την Ευρώπη εδώ και εκατοντάδες χρόνια είναι η διπλοπροσωπία και το συμφέρον. Τα επεισόδια που είδαμε πρόσφατα στη Γαλλία προβλημάτισαν όλο τον κόσμο και πιο πολύ την Ευρώπη. Από τον καιρό που άρχισαν οι φασαρίες στη Συρία, οι Κούρδοι πολεμούν για να ξαναπάρουν τα εδάφη τους. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας, ο Ολάντ, δήλωσε ότι συμφωνούν απόλυτα με την πολιτική της Τουρκίας για τη Συρία. Ξέρουν όμως πολύ καλά οι Γάλλοι και ο Ολάντ, ότι ο Ερντογάν βοηθούσε τους τζιχαντιστές για να σφάζουν τους Κούρδους, για να μην καταφέρουν να πάρουν τον τόπο τους οι Κούρδοι της Συρίας. Την Κόμπανι, ας πούμε.
Τη μοιρασμένη μου πόλη, όπως τη Λευκωσία, που έμεινε το μισό κομμάτι της στο Κουρδιστάν της Συρίας και το άλλο μισό στο Κουρδιστάν της Τουρκίας. Οι Κούρδοι είναι ο πιο πονεμένος λαός, 2000 χιλιάδες χρόνια τραβάνε τόσα βάσανα. Αντέχουν. Αλλά να πούμε και κάτι άλλο, τον τελευταίο καιρό, όταν έγιναν τα επεισόδια στην Αγκυρα, στην Τουρκία, που σκοτώθηκαν οι Κούρδοι διαδηλωτές για την ειρήνη, η Ευρώπη δε μίλησε όπως μίλησε για τη Γαλλία.
Ενβέρ, είσαι στη διαδικασία να εκδώσεις την ποιητική σου συλλογή με τον τίτλο «Αζουρέ (το χρώμα του βλέμματος)». Τι περιγράφεις μέσα από αυτή την ποιητική σου συλλογή;
Μετά από δέκα χρόνια φυλακής, μετά από δέκα χρόνια μέσα σε τέσσερις τοίχους να πλακώνουν την ψυχή σου, ασταμάτητα βάσανα από τους Τούρκους, απεργία πείνας κτλ. Λίγους μήνες μετά την απελευθέρωσή μου, τόσο εκεί, όσο και εδώ ένιωσα πόσο πολύ άλλαξε η ζωή των ανθρώπων! Είχα την ανάγκη να περπατώ συνέχεια, να πατάω στο χώμα. Περπατώντας προς το βουνό που ήταν έξω από το χωριό που έμενα, για να κοιτάζω τα αστέρια, το φεγγάρι, για να περπατώ μόνος στο σκοτάδι της νύχτας κ.τ.λ., ένιωσα από κάθε σπίτι που πέρασα, κρύο αρνητικό αέρα! Κατάλαβα ότι ο καθένας έχτισε τη δική του φυλακή που ονομάζεται σπίτι! Επίσης, κατάλαβα ότι μέσα στα σπίτια δεν υπάρχει χαρά πια, δεν υπάρχει αγάπη-έρωτας πια!
Κατάλαβα ότι υπάρχει μόνο η υπομονή και η αναγκαστική κατανόηση! Τότε κατάλαβα ότι ο χωρισμός δεν είναι έτσι όπως τον θεωρούμε, ότι υπάρχει ανάμεσα σε τοίχους, σε δρόμους ή σε χρόνους. Με μια λέξη, δεν είναι η απόσταση. Είναι να κοιμάσαι στο ίδιο κρεβάτι αλλά να μη νιώθεις ότι μοιράζεσαι το τραγούδι που έχεις στην ψυχή σου! Δηλαδή είσαι δίπλα, είσαι μαζί, είσαι στο ίδιο κρεβάτι αλλά νιώθεις εκατό χρόνια μακριά! Τότε αποφάσισα να γράψω την Αζουρέ. Ετσι έγραψα αρχικά για το χωρισμό. Ακολούθως όμως έγραψα και για τη ζωή, τη χαρά, το θάνατο, την αγάπη, τη βροχή, τον πόνο και για τον έρωτα. Κλείνοντας θα ήθελα να πω ότι ο κάθε αναγνώστης της Αζουρέ, θα βρει πολλά κομμάτια της δικής του ζωής.
Για σένα τι σημαίνει ποίηση;
Για μένα η ποίηση είναι πάνω απ’ όλα το νόημα της ζωής. Είναι τα λουλούδια που ανθίζουν μέσα από τις λάσπες και παραμένουν καθαρά και μυρωδάτα. Είναι το φεγγάρι που σου κάνει παρέα τα μεσάνυχτα. Είναι τα αστέρια που σε κάνουν να μην χάνεις την ελπίδα σου. Είναι τα φτερά της πεταλούδας που τρέμουν πάνω στα λουλούδια. Είναι ο πόλεμος που κάνεις για την ελευθερία, για την αξιοπρέπεια, για την πατρίδα. Είναι οι αντοχές σου μέσα στους τέσσερις τοίχους της φυλακής που σε πλακώνουν μέρα-νύχτα. Είναι η βροχή που πάντα πέφτει μέσα στα χωράφια της ψυχής σου για την ελπίδα, για την ελευθερία, για την αγάπη, για τη ζωή, για τον έρωτα. Με μια κουβέντα η ποίηση είναι να ζωγραφίζεις με λέξεις πολλά πράγματα με λίγα λόγια.
*Ευχαριστίες στην Χ. Αντωνίου που ήταν έμπνευση γι’ αυτή τη συνέντευξη
Πηγή: http://dialogos.com.cy/ Γιώτα Δημητρίου
