24.9 C
Paphos
Friday, March 29, 2024

Ένας Άνδρας Φαίνεται να Κρατάει iPhone σε Αυτόν τον Πίνακα του 1937

Κάτω δεξί τεταρτημόριο. Είναι καθισμένος. Κρατάει ένα μικρό, μαύρο, ορθογώνιο αντικείμενο περίπου στο ύψος των ματιών.

Τον βλέπετε;

Δεν είναι ξεκάθαρο ποιος είναι αυτός ο άνδρας, όμως θα μπορούσε να βγάζει μια selfie ή να σκρολάρει στο newsfeed του. Φαίνεται να κοιτάζει μέσα στη συσκευή με έναν τρόπο που μας είναι πολύ οικείος σήμερα, λες και μόλις διάβασε ένα άσχημο tweet ή έλαβε μια ακόμη αποκαρδιωτική πρόσκληση για να παίξει Candy Crash. Δεν θα τον προσέχαμε καν, αν ο κόσμος που τον περιβάλλει και ο ίδιος είχαν υπάρξει κάποια στιγμή την προηγούμενη δεκαετία.

Η ταχύτητα σκοτώνει

Όμως η τοιχογραφία της εποχής του Μεσοπολέμου που φιλοξενεί τον άνδρα, με τίτλο «Mr. Pynchon and the Settling of Springfield» (Ο Κύριος Pynchon και ο Εποικισμός του Σπρίνγκφιλντ) προηγείται του iPhone κατά επτά δεκαετίες. Έχοντας ολοκληρωθεί το 1937 από τον ζωγράφο αφηρημένης τέχνης Umberto Romano, ο «Εποικισμός» είναι εμπνευσμένος από πραγματικά γεγονότα τα οποία συνέβησαν πριν από την Αμερικανική Επανάσταση, κατά τη συνάντηση μελών δύο εξεχόντων φυλών της Νέας Αγγλίας, της Ποκουμτούκ και της Νιπμούκ και Άγγλων έποικων στο χωριό Αγκαγουάμ –τη σημερινή Μασαχουσέτη– τη δεκαετία του 1630, περίπου 200 χρόνια πριν από την ανακάλυψη του ηλεκτρισμού.

Αν κάνουμε ένα fast forward, θα εντοπίσουμε την ακριβή ημερομηνία της εισόδου του κινητού τηλεφώνου στο αρχείο της Ιστορίας –3 Απριλίου 1973–, σχεδόν τέσσερις δεκαετίες προτού ο Steve Jobs αποκαλύψει το 2007 το «one device», τη συσκευή η οποία τώρα αποτελεί αναμφισβήτητα το προϊόν με τις μεγαλύτερες πωλήσεις όλων των εποχών.

Με άλλα λόγια, αυτό που κρατάει ο άνδρας στον πίνακα, είναι αδύνατον να είναι iPhone.

Τι είναι λοιπόν;

Αυτό το ερώτημα με κάνει να επιστρέφω συνεχώς στον «Εποικισμό» του Romano. Ο άνδρας εντοπίζεται στο πρώτο από τις τέσσερα τμήματα της τοιχογραφίας, το οποίο αποτελεί την αφήγηση της ιστορίας της Νέας Αγγλίας από την πλευρά του καλλιτέχνη. Η ίδια η τοιχογραφία υπάγεται στην αρμοδιότητα του Ταχυδρομικού Μουσείου των ΗΠΑ, ενώ αυτήν τη στιγμή βρίσκεται κρεμασμένη στο Πολιτειακό Γραφείο της Κοινοπολιτείας της Μασαχουσέτης (το πρώην Κεντρικό Ταχυδρομείο) στο Σπρίνγκφιλντ.

Η ίντριγκα ενισχύεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι η τοιχογραφία του Romano επικεντρώνεται σε κάποιον William Pynchon –ο άνδρας στο κέντρο που φοράει ροζ– ο οποίος έγραψε το The Meritorious Price of Our Redemption (Το Αξιέπαινο Τίμημα της Λύτρωσής μας), το πρώτο βιβλίο που απαγορεύτηκε (και στη συνέχεια κάηκε) σε αμερικανικό έδαφος και ο οποίος τυχαίνει να είναι ο πιο μακρινός αποικιοκράτης πρόγονος του ακριβοθώρητου μυθιστοριογράφου Thomas Pynchon.

Ίσως να έχω παραδιαβάσει έργα του δεύτερου Pyncheon, ο οποίος γεννήθηκε –ετοιμαστείτε– το 1937, την ίδια χρονιά που ο Romano τελείωσε τον «Εποικισμό» και του οποίου τα παρανοϊκά μυθιστορήματα, όπως μου είπε ένας εξέχων μελετητής του Pyncheon το 2012, δεν «παρουσιάζουν απαραίτητα την τεχνολογία ως κάτι καλό».

Δεν μπορώ να σταματήσω να τον κοιτάω. Όσο πιο πολύ κοιτάω, τόσο περισσότερο τον βλέπω να κάνει την καθοριστική χειρονομία της ψηφιακής εποχής, μια πόζα που γίνεται ακόμη πιο περίεργη αν σκεφτεί κανείς το προφανές: ότι τόσο ο πίνακας όσο και το περιεχόμενό του προηγούνται κατά πολλές γενιές της ψηφιακής εποχής. Είναι ανατριχιαστικό.

Η «γνωριμία» μου με αυτόν τον άνδρα έγινε πρόσφατα, μέσω του συγγραφέα και ιστορικού που ζει στη Νέα Υόρκη Daniel Crown, ο οποίος δημοσίευσε ένα διαφωτιστικό δοκίμιοπάνω στον William Pynchon στο Public Domain Review (PDR) το 2015. Το έργο του Crown κάνει μια σύντομη αναφορά (στη λεζάντα μιας εικόνας η οποία γράφηκε από έναν επιμελητή του PDR) στο αντικείμενο που κρατάει ο άνδρας, σημειώνοντας ότι παρουσιάζει εντυπωσιακή ομοιότητα με ένα smartphone. Ο Romano, ο οποίος πέθανε το 1982 στην ηλικία των 77 ετών, δεν φαίνεται να έχει κάνει κάποιο συγκεκριμένο σχόλιο για τον άνδρα. Πιθανώς ο καλλιτέχνης πήρε μαζί του στον τάφο την όποια αποσαφήνιση μπορούσε να μας προσφέρει. Η σημείωση στο δοκίμιο του Crown για τον καθισμένο άνδρα, από όσο ξέρω, είναι η πρώτη και η μοναδική τέτοια αναφορά μέχρι σήμερα. Σκέφτηκα να ξεκινήσω επικοινωνώντας μαζί του.

«Για να το θέσω όσο πιο ευγενικά μπορώ, η υποτιθέμενη “αφηρημένη” αισθητική του Romano ήταν σκόπιμα διφορούμενη», μου είπε ο Crown μέσω email. Όμως αυτός ο άνδρας θα μπορούσε κάλλιστα, συμπλήρωσε, να βλέπει κυριολεκτικά τον εαυτό του στο αντικείμενο που κρατά.

«Όταν ζωγράφισε την τοιχογραφία ο Romano, οι Αμερικανοί είχαν εμμονή με το μοτίβο του “ευγενούς αγρίου”», μου είπε ο Crown. «Λαμβάνοντας υπόψιν πόσο εστίαζαν τότε στην ίδρυση του Σπρίνγκφιλντ, ο Romano, με έναν αφαιρετικό τρόπο, προσπαθούσε μάλλον να συλλάβει την εισαγωγή του νεωτερισμού σε μια κοινωνία που τη διέκρινε η περιέργεια, όμως ήταν τεχνολογικά υπανάπτυκτη –μια κοινωνία που μαγεύτηκε κατευθείαν από τον θησαυρό από λαμπερά αντικείμενα του Pynchon».

Όσο για το επίμαχο λαμπερό αντικείμενο, πιστεύει ότι είναι καθρέφτης.

Αυτή του η διαίσθηση έχει να κάνει με το γεγονός ότι ο άνδρας βρίσκεται μέσα σε ένα κιβώτιο που φαίνεται να περιέχει πήλινα αγγεία, ενώ περιβάλλεται από ένα σκηνικό γεμάτο με εμπορικά αγαθά. Έχουμε, λοιπόν, λόγους να πιστεύουμε ότι αυτό που εξετάζει ο άνδρας δεν είναι κάτι που ανήκει στους ιθαγενείς, αλλά ένα αντικείμενο ευρωπαϊκής προέλευσης, όπως οι καθρέφτες, οι οποίοι παρουσιάζονταν συχνά σε τέτοιου είδους ανταλλαγές. Ο τρόπος που τον κρατάει ο άνδρας, αν πράγματι κοιτάζει την αντανάκλαση του προσώπου του, είναι απολύτως κατανοητός.

Όταν εισήγαγαν οι Ευρωπαίοι αυτού του τύπου τις συσκευές αντανάκλασης στους ιθαγενείς το 1600, «πολλές φυλές ιθαγενών ενσωμάτωσαν [τους καθρέφτες] στην αισθητική των φυλών τους και στο πολιτισμικό τους πλαίσιο», όπως έγραψε η ειδικός σε θέματα τέχνης, μόδας και σχεδίου των ιθαγενών, Δρ Jessica R. Metcalfe, σε ανάρτησή της σε μπλογκ για τους καθρέφτες στον πολιτισμό των ιθαγενών, το 2011. Σε αυτήν την ανάρτηση, η Metcalfe, η οποία κατάγεται από τη φυλή Τερτλ Μάουντεν Τσιπέγουα της βόρειας Ντακότα, δανείζεται στοιχεία από το The Arts of the North American Indian (εκδ. Hudson Hills – Οι Τέχνες των Ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής), ένα βιβλίο που έγραψε ο ειδικός στις τέχνες των ιθαγενών Edwin L. Wade το 1986, το οποίο εξέταζε τις διαφορές στη χρήση του καθρέφτη ανάμεσα στους Ινδιάνους και τους Ευρωπαίους αποικιοκράτες, εκείνη την περίοδο:

Για τους ιθαγενείς της Αμερικής, οι καθρέφτες ήταν σύμβολα πλούτου και κύρους. Συνήθως τοποθετούνταν σε χορευτικές μπαγκέτες και άλλα τελετουργικά αντικείμενα, καθώς η ιδιότητα αντανάκλασης του φωτός –και όχι η ικανότητά τους να αντανακλούν εικόνες– ήταν αυτό που θεωρούνταν σημαντικό.

Κατά την άποψη αυτή, μπορούμε να πούμε ότι οι ιθαγενείς, οι οποίοι πιθανώς χρησιμοποιούσαν τις ιδιότητες αντανάκλασης του νερού προτού εμφανιστούν οι Ευρωπαίου, ανέστρεψαν την αποικιοκρατική έννοια του καθρέφτη.

Όμως ακόμη και έτσι, ίσως να βλέπουμε την απόδοση της στιγμής που η ξένη τεχνολογία μάγεψε για πρώτη φορά ένα άτομο.

Υπάρχει ακόμη μια θεωρία που υποστηρίζει το ενδεχόμενο μιας εξωτερικής, ενδεχομένως διεφθαρμένης επιρροής. Αν δεν είναι καθρέφτης, αυτό που κρατάει ο άνδρας ίσως να είναι μια έκδοση ενός θρησκευτικού κειμένου σε μέγεθος τσέπης, είπε ο Crown. «Ένα από τα Ευαγγέλια ή ίσως οι Ψαλμοί», προσέθεσε. «Αυτά υπήρχαν εκείνη την εποχή και είχαν περίπου αυτό το ορθογώνιο σχήμα».

Η Δρ Margaret Bruchac, επίκουρη καθηγήτρια Ανθρωπολογίας και συντονίστρια του Τμήματος Σπουδών των Ιθαγενών της Αμερικής και τον Αυτοχθόνων του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, πρότεινε μια άλλη θεωρία. Όπως υποστηρίζει, πιθανώς το αντικείμενο να είναι μια σιδερένια λεπίδα, με την αιχμηρή άκρη να στηρίζεται στην παλάμη του άνδρα.

Από την άλλη βέβαια, η Bruchac τόνισε το ζήτημα της ακρίβειας της ζωγραφιάς – και δη της έλλειψής της. «Υπάρχουν τόσα λάθη σε αυτήν την εικόνα που δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις», μου είπε. «Αυτός ο καλλιτέχνης προφανώς δεν είχε δει ποτέ πολλά από τα αντικείμενα που απεικονίζει».

Αν και τα μαχαίρια και οι σιδερένιες λεπίδες ήταν δημοφιλή εμπορικά προϊόντα το 1600, η Bruchac εξήγησε ότι μια ακριβής απεικόνιση λεπίδας θα είχε μια τρύπα, στην οποία στερεωνόταν η λαβή των τσεκουριών και των τόμαχοκ. Το κιβώτιο όπου κάθεται ο άνδρας, το οποίο η Bruchac υποπτεύεται ότι παραπέμπει σε κανό ή σε κιβώτιο μεταφοράς φορτίων, «δεν μοιάζει με κανένα ιστορικό ξύλινο κιβώτιο ή σκάφος από οποιοδήποτε κράτος». Παρομοίως, η γυναίκα με τον ινδιάνικο μάρσιπο μωρού στην πλάτη (κάτω αριστερά τεταρτημόριο) θα έπρεπε να είναι ντυμένη, η αγγλική περιβολή είναι λάθος (πώς του ήρθε η ροζ στολή;) και στο πίσω μέρος διακρίνεται μια μάγισσα που καβαλάει σκουπόξυλο.

«Περιττό να πούμε ότι αυτή η εικόνα ανήκει σε ένα ρομαντικό καλλιτεχνικό είδος το οποίο λέει πολλά για τις σύγχρονες αμερικανικές φαντασιώσεις και τους μύθους για τη λευκή κυριαρχία επί των Ινδιάνων», είπε η Bruchac, «ενώ παράλληλα δεν παρέχει σχεδόν καμία χρήσιμη πληροφορία για τους ίδιους τους ιθαγενείς της Αμερικής».

Παρόλα αυτά, στην προσπάθειά της να καταλάβει τι κρατάει ο εν λόγω άνδρας, η Bruchac δεν μπορεί παρά να δει την ομοιότητα. «Πράγματι, μοιάζει τρομακτικά -τόσο ο τρόπος με τον οποίο το κρατάει όσο και ο τρόπος που του αποσπά την προσοχή- με ένα smartphone», είπε.

Είναι λεπίδα. Είναι βιβλίο με προσευχές. Είναι καθρέφτης. Είναι ένα iPhone στα χέρια ενός ταξιδιώτη του χρόνου.

Είναι ό,τι θέλουμε να είναι. Είναι όμως και ό,τι νομίζουμε ότι πρέπει να είναι.

Ακόμη και αν είναι Android.

Πηγή: vice.com

Support Local Business

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ