Λιγότερο από δυο μήνες πριν τη λήξη της χρονιάς της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, φαίνεται καθαρά ένα έλλειμμα πολιτικής της επόμενης μέρας. Παραθέτω λίγες σκέψεις που εκφράζουν αποκλειστικά εμένα και την αγωνία μου.
του Γιάννη Κουτσόλαμπρου*
Όλοι συμφωνούν ότι η θετική εικόνα και η δυναμική που προσέφερε στην πόλη το Πάφος 2017 δεν πρέπει να χαθεί. Αντίθετα, η ευρύτερη Πάφος πρέπει να συνεχίσει με τη νέα της αυτοπεποίθηση ακόμα πιο πέρα, πιο δυνατά και αποφασιστικά. Ο πολιτισμός απέδειξε με πολλούς τρόπους ότι μπορεί να πάρει τον τόπο μπροστά.
Οι προϋποθέσεις όμως είναι αμείλικτες:
Για να συνεχιστεί ένα πρόγραμμα πρέπει να έχει σχεδιαστεί επαγγελματικά μήνες πριν από έναν καλλιτεχνικό διευθυντή καλό γνώστη της πολιτιστικής διαχείρισης με την κατάλληλη κατεύθυνση και όραμα. Όλα αυτά απαιτούν τεχνοκρατική επάρκεια που δε στήνεται από τη μια μέρα στην άλλη.
Για να μη χαθούν οι εθελοντές πρέπει να συνεχιστεί η ατμόσφαιρα, οι εκδηλώσεις, οι δράσεις.
Για να βοηθηθεί ο τουρισμός, ιδιαίτερα ο χειμερινός χρειάζονται εκδηλώσεις. Ποιος θα ξαναφέρει τις καθημερινές πτήσεις της Germania από το Βερολίνο αν χαθούν;
Ποιες εκδηλώσεις θα βοηθήσουν στην αναζωογόνηση του κέντρου της πόλης στην πιο ευαίσθητή του στιγμή;
Ποιός θα ξαναφέρει το κοινό στις εκδηλώσεις όταν για μήνες χαθεί η δυναμική;
Είναι σαφές ότι ο οργανισμός ΠΠΕ Πάφος 2017 δεν έχει εντολή να κάνει κάτι για όλα αυτά. Χρειάζεται δράση από τους μετόχους με πρώτο τον Δήμο Πάφου. Και δράση σήμερα, που ήδη μοιάζει να είναι αργά αν συγκριθούμε με άλλες πολιτείες
Παραθέτω παρακάτω αυτούσια τη σχετική απάντηση στις ερωτήσεις της κριτικής επιτροπής που έδωσε τον τίτλο στην Πάφο. Απαντά σε διευκρινιστική ερώτηση που τέθηκε για την πρόταση της Πάφου το 2012 και ως εκ τούτου είναι υπόσχεση για τα περαιτέρω. Περιγράφει έναν οργανισμό που θα λειτουργούσε ως τα τέλη του 2012 χωρίς πολιτικούς , με καλλιτεχνικό διευθυντή και ανεξαρτησία από τον Δήμο Πάφου. Αυτός θα διαχειριζόταν και τη συνέχεια του Πάφος 2017. Ίσως να χρειάζεται αναθεώρηση αλλά αυτό είναι λεπτομέρεια μπροστά στην ανάγκη της πόλης για αποφασιστική δράση. Δράση αύριο το πρωί.
«Ερώτηση 6
Πως η δράση (της ΠΠΕ) εντάσσεται σε μια μακροπρόθεσμη πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης και της ευρύτερης περιοχής;
Όπως ήδη έχουμε αναφέρει στον πρώτο γύρο, τα τελευταία 20 χρόνια υπάρχει ένα έλλειμμα στρατηγικής στα πολιτιστικά δρώμενα της Πάφου. Μέχρι πολύ πρόσφατα δεν υπήρχε καμιά πολιτιστική στρατηγική, δεν είχαν γίνει καθόλου προσπάθειες να προσαρμοστούν οι πολιτιστικές ανάγκες των πολιτών στην εξέλιξη άλλων τομέων– τουλάχιστον όχι ως καταγραμμένη πολιτική.
Ωστόσο, η διαδικασία διεκδίκησης του τίτλου πίεσε την πόλη να αλλάξει αυτή την κατάσταση και να εστιάσει στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης ως το πρώτο βήμα σε μια μακροπρόθεσμη πολιτιστική ανάπτυξη. Ακολουθώντας τα σχόλια της κριτικής επιτροπής, ο Δήμος Πάφου έχει αναπτύξει μια πολιτιστική στρατηγική οχτώ χρόνων ( 2012-2020 ) μέσα στην οποία η υποψηφιότητα και ( αν χορηγηθεί ο τίτλος) η προετοιμασία και εκτέλεση της ΠΠΕ θα είναι τα πρώτα βήματα στο να υλοποιηθεί αυτή η πολιτιστική στρατηγική.
Το όραμα της νέας πολιτιστικής στρατηγικής είναι να χρησιμοποιηθεί η ιστορία και η πολιτιστική κληρονομιά της πόλης, η οποία έχει αναδείξει την Πάφο σε κέντρο Ευρωπαϊκού πολιτισμού μέσα στους αιώνες, ούτως ώστε να ενεργοποιηθούν οι πολιτιστικές της δυναμικές και να παραχθούν καινούργιες. Το όραμα πίσω από την πολιτιστική στρατηγική είναι να επανατοποθετηθεί περαιτέρω η Πάφος σαν κόμβος Ευρωπαϊκού Πολιτισμού και σαν έμπνευση για τους πολίτες και επισκέπτες στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, Εγγύς Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Η Πάφος οραματίζεται να καθιερώσει την πολιτιστική της ταυτότητα στην Ευρώπη του 21ου αιώνα αντιμετωπίζοντας την μετανάστευση και διαπολιτισμικότητα, ταυτόχρονα προστατεύοντας την δική της πολιτιστική κληρονομιά έτσι ώστε να διατηρηθεί η Ευρωπαϊκή πολυμορφία και οι Ευρωπαϊκές αξίες στο απώτατο δυνατό μέλλον.
Οι στόχοι που τίθενται για την πολιτιστική στρατηγική είναι:
1. Ενδυνάμωση των τοπικών καλλιτεχνών μέσω ευνοϊκών συνθηκών εργασίας και επαφές με ξένους καλλιτέχνες από το εξωτερικό ως επιπρόσθετη έμπνευση, οι οποίες οδηγούν σε πρωτογενή πολιτιστική παραγωγή στην Πάφο.
2. Να εμπλουτιστεί η πολιτιστική κληρονομιά της Πάφου μέσω σύγχρονων πολιτιστικών και καλλιτεχνικών παρεμβάσεων και να συνδεθεί η τέχνη και την κληρονομιά με μια διαδραστική και συμμετοχική προσέγγιση για τους πολίτες όλων των ηλικιών και εθνοτήτων.
3. Να δημιουργηθούν νέες μορφές τουρισμού με την προσθήκη μιας ισχυρής πολιτιστικής πρότασης για τους επισκέπτες και την προώθηση του οικολογικού τουρισμού ώστε να αυξηθεί ο (αυτο)σεβασμός για τους ανθρώπους και τη φύση – και ως εκ τούτου η προστασία της βιοποικιλότητας για όλους τους Ευρωπαίους.
4. Να γίνει ο πολιτισμός κορυφαία προτεραιότητα για την πόλη, συνδέοντας διαφορετικές κοινωνικές ομάδες καθώς και συνδέοντας την πόλη και τους πολίτες της και επανασυνδέοντας την πόλη με τον ευρύτερο χώρο της.
5. Να γίνει ο πολιτισμός ο καταλύτης για τον αστικό σχεδιασμό και αναζωογόνηση της πόλης και να συνδέσει τον πολιτισμό με τις επιχειρήσεις αντισταθμίζοντας τις αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης.
6. Να δημιουργηθεί ένα ανοιχτό πνεύμα στον πολιτισμό και την ποικιλομορφία των πολιτισμών που θα κάνει όλους τους πολίτες της Πάφου να ταυτιστούν με την πόλη καθώς και με την Ευρώπη ως ευρύτερο πλαίσιο όσον αφορά τον πολιτισμό και τις αξίες.
Προκειμένου να επιταχυνθεί η πρακτική εφαρμογή της πολιτιστικής στρατηγικής, και καθώς γνωρίζουμε ότι οι δράσεις είναι πιο σημαντικές από τις λέξεις, η δημιουργία ενός οργανισμού που θα διαχειρίζεται την πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και θα είναι έτοιμος να λειτουργήσει μέχρι τον Νοέμβριο του τρέχοντος έτους.
Το ίδρυμα αυτό θα είναι ανεξάρτητο από το δήμο και θα διαθέτει επαγγελματικό προσωπικό πολιτιστικής διαχείρισης καθώς και καλλιτεχνικό διευθυντή. Αν ο τίτλος παραχωρηθεί στο Πάφος 2017, το ίδρυμα μπορεί αρχικά να ενσωματωθεί στον οργανισμό του Pafos 2017, αναλαμβάνοντας την κληρονομιά της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης μετά το 2017.
Σε κάθε περίπτωση, άσχετα με το αν κερδίσουμε τον τίτλο ή όχι, το ίδρυμα θα ακολουθήσει τους στόχους που έχουν τεθεί. Θα είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία των κατάλληλων εργαλείων στήριξης (χρηματοδότηση και υποδομή ) ώστε οι τοπικοί καλλιτέχνες και οι επισκέπτες να μπορούν να εξασφαλίσουν καλές συνθήκες εργασίας και να ενισχύσουν ένα συνολικό κλίμα δημιουργίας στην Πάφο.
Το ίδρυμα θα συνεργαστεί με την υπάρχουσα πολιτιστική δραστηριότητα της πόλης (Πάφος 2017, Paphos Aphrodite Festival, Κυπριακό Κέντρο Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου) και θα βελτιώσει τις υπάρχουσες σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις ( Ανθεστήρια, Κατακλυσμός, Καρναβάλι Πάφου, Pafos Aphrodite Festival- Φεστιβάλ Όπερας, Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος, Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής Φάρος, Φεστιβάλ Τζαζ Παράδεισος, Διονύσια, Φεστιβάλ Χορωδιών Πάφου) με την προσέλκυση επαγγελματιών του πολιτισμού και την παροχή μιας συνολικής στρατηγικής προσέγγισης (σε αντίθεση με την ξεχωριστή προσέγγιση κάθε εκδήλωσης που ακολουθήθηκε μέχρι τώρα).
Σύμφωνα με την πολιτιστική στρατηγική, ένα από τα πρώτα έργα που πρέπει να υλοποιηθεί είναι η δράση CAPACITATE! η οποία λαμβάνει υπόψη ότι η Πάφος είναι μια μικρή πόλη, που περιβάλλεται από μια περιοχή σε μια χώρα που λόγω της νησιωτικής της θέσης έχει από μόνη της περιορισμένη πολιτιστική δυναμική.
Το CAPACITATE! είναι μια δράση για την εκπαίδευση των πολιτιστικών φορέων. Γι αυτό θα βασιστούμε σε μεγάλο βαθμό στις πολλές ευρωπαϊκές και υπερπόντιες επαφές που έχει κάνει η καλλιτεχνική μας ομάδα για το σκοπό αυτό. Γνωρίζουμε καλά την τεράστια κλίμακα του έργου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης και λαμβάνουμε όλα τα σοβαρά μέτρα για να διασφαλίσουμε ότι οι πολιτιστικοί μας φορείς θα είναι σε θέση να χειριστούν το ίδιο το έργο και τη μακροπρόθεσμη πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης πέρα από το 2017.»
*Μέλος Δ.Σ. Πάφος 2017