του Χρήστου Χαλικιόπουλου
Έλεγε πριν τρία ακριβώς χρόνια, ο Αμερικανός διανοητής Νόαμ Τσόμσκι, μιλώντας στο Global Media Forum της Deutsche Welle στη Βόνη σχετικά με την Ευρώπη:
- Το κέντρο βάρους στην ευρωπαϊκή ήπειρο έχει μετατοπισθεί ανεπιστρεπτί από την πολιτική στην οικονομία, η οποία αποτελεί το αδιαπραγμάτευτο πρόταγμα. Τα ελλείμματα διαμορφώνουν πλέον την πολιτική, και για τους υπερεθνικούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς το διακύβευμα έγκειται στη μείωση των ελλειμμάτων.
- Στις χώρες της κρίσης ήρθαν αίφνης στο προσκήνιο τα ασαφή όρια μεταξύ της σύγχρονης αριστεράς και δεξιάς, ως προς την κατάστρωση πολιτικών, ώστε οι βασικοί ιδεολογικοί διαχωρισμοί να καθίστανται πλέον δυσδιάκριτοι.
- Αναφορικά με τα μοντέλα διακυβέρνησης, η αντιπροσώπευση εξαντλείται πλέον στην εκπροσώπηση οικονομικών συμφερόντων, μόλις του 1/10 του 1%, στην κορυφή της κοινωνικής ιεραρχίας. Αυτό σημαίνει παρακμή των δικαιωμάτων του πολίτη.
- Στις ευρωπαϊκές χώρες της κρίσης οι εκλογές δεν παίζουν πια σχεδόν κανένα ρόλο. Όπως στις χώρες του Τρίτου Κόσμου που διοικούνται από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Τι έχει αλλάξει σε σχέση με αυτά που διαπίστωνε το 2013 ο Αμερικανός διανοητής; Τίποτα. Απλώς επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά, προσθέτοντας στο θλιβερό κατάλογο τα περσινά γεγονότα στην Ελλάδα, το οικονομικό πραξικόπημα και το τσαλαπάτημα της κυβέρνησης Τσίπρα, που τόλμησε να προβάλει μια ελαφρώς διαφοροποιημένη πορεία. Προφανώς το ευρωπαϊκό ιερατείο γνώριζε ότι αυτά που έλεγαν οι Έλληνες στα γιούρογκρουπ, στις συνόδους κορυφής και στις διάφορες επί μέρους συναντήσεις, ήταν σωστά και ο καλύτερος δρόμος εξόδου από την κρίση και από το κοινωνικό μακελειό που η διαχείρισή της είχε προκαλέσει . Η εφαρμογή τους όμως ήταν πρόδηλο ότι θα επέφερε αλυσιδωτές αντιδράσεις σε μια σειρά από χώρες, κυρίως του ευρωπαϊκού νότου. Για παράδειγμα, μερίδιο ευθύνης για την ανακοπή της ανόδου των Ποδέμος στην Ισπανία, φέρει και ο εκφυλισμός της συριζαίικης αριστεράς στην Ελλάδα. Η απουσία ενός ορατού εναλλακτικού δρόμου. Γεγονός που στρέφει τους λαούς προς την παθητικότητα και την παράδοση σε καθεστηκυίες επιλογές διακυβέρνησης, με το φόβο ανεπιτυχών πειραματισμών. Πλήρης υπακοή στο ιερατείο και στο γραφειοκρατικό τέρας των Βρυξελλών. Αυτό ήταν και συνεχίζει να είναι το ζητούμενο. Ένα ιερατείο και ένα γραφειοκρατικό τέρας που παρά τις διάφορες ελευθεριότητες και τα κοσμοπολίτικα πανηγυράκια δημοκρατίας, επί της ουσίας χαρακτηρίζεται από ακραίο απολυταρχισμό. Έναν πλουτοκρατικό απολυταρχισμό, ο οποίος εκφράζεται μέσα από μία χαώδη γραφειοκρατία, επιτροπάτα, προεδρίες, συνθήκες, θεσμικά και μη θεσμικά όργανα. Ένα οικοδόμημα, όπου όλοι μεν είναι θεωρητικά ίσοι, όμως, στον πραγματικό κόσμο, υπάρχουν αυτοί που διατάζουν και αυτοί που σκύβουν το κεφάλι και υπακούν. Έτσι ακριβώς όπως τα λέει ο Τσόμσκι. Στις ευρωπαϊκές χώρες της κρίσης, οι εκλογές δεν παίζουν κανένα σχεδόν ρόλο, έτσι όπως στις χώρες του Τρίτου Κόσμου που διοικούνται από μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και πολυεθνικές. Θα έλεγα ότι αυτό δεν συμβαίνει μόνο στις χώρες της κρίσης. Λίγο πολύ συμβαίνει παντού. Και όχι φυσικά μόνο στην Ευρώπη. Η Ευρώπη όμως δεν είναι ΗΠΑ. Το επιβαρυντικό για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα είναι ότι τα δεδομένα που δημιουργεί η οικονομική απολυταρχία της οικονομικής ελίτ επιβαρύνονται και από τους εσωτερικούς οικονομικούς ανταγωνισμούς σε επίπεδο εθνικών κρατών και από τις φυγόκεντρες εθνικιστικές δυνάμεις, σε επίπεδο κοινωνίας.
Μετά το βρετανικό δημοψήφισμα, που πράγματι (τουλάχιστον ως προς τις εντυπώσεις) ταρακούνησε τα θεμέλια αυτού του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, όλοι άρχισαν να μιλούν για νέα πορεία, διορθώσεις και επαναπροσδιορισμό της λειτουργίας της Ένωσης. Ωραία λόγια και παρηγοριά στον άρρωστο, μέχρι να δουν τι θα κάνουν και κυρίως πώς θα αποφύγουν τις όποιες προθέσεις για μίμηση.
Κανείς δεν είναι σίγουρος αν αυτό το γραφειοκρατικό τέρας μπορεί πλέον να ελιχθεί και να μετεξελιχθεί σε κάτι άλλο. Η απουσία προοδευτικής επιλογής είναι ορατή. Θυμίζει την Σοβιετική Ένωση στα χρόνια πριν την κατάρρευση. Το ευρωπαϊκό ιερατείο θυμίζει την σοβιετική νομενκλατούρα. Ίδωμεν.
