του Χρήστου Χαλικιόπουλου
Ομολογώ ότι τον Γιαν Φαμπρ μόνο ακουστά τον είχα, (κάποια άρθρα στα καλλιτεχνικά των εφημερίδων και κάποιες φωτογραφίες κατά καιρούς), πριν από τον διορισμό του στη θέση του διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου και τον ντόρο που δημιουργήθηκε όταν ο κ. Φαμπρ ανακοίνωσε ότι λόγω έλλειψης χρόνου δεν προλαβαίνει να μελετήσει ελληνικές συμμετοχές στο φεστιβάλ και ως εκ τούτου από ελληνικό θα γίνει…βελγικό και με κάποια δικά του έργα. Ωραίος! Ο κ. Γιαν Φαμπρ θεωρείται το «τρομερό παιδί» του Βελγίου και με δύο λόγια η τέχνη στηρίζεται στην πρόκληση. Ανήκει δηλαδή στο καλλιτεχνικό είδος που κόβει αγελάδες στη μέση και τις εκθέτει μέσα στη φορμόλη, βυθίζει εσταυρωμένους σε δοχεία με ούρα, δένει λιμοκτονούντα σκυλιά σε γκαλερί και διάφορα άλλα τέτοια. Ο κ. Φαμπρ, λέει, έχει κόλλημα με τα έντομα, σκαραβαίους, τις ιπτάμενες γάτες, κρεμασμένες από τσιγκέλια, θέματα με αίματα και ούρα και φυσικά αρκετά γεννητικά όργανα φάτσα-φόρα και αυνανισμούς μέχρι τελικής πτώσης. Και πάλι, ωραίος! Ο καθείς εκφράζεται όπως γουστάρει και ασφαλώς η τέχνη ποτέ δεν έμενε στα στερεότυπα, πάντα ακολουθούσε μια πορεία αμφισβήτησης. Ιδιαίτερα μάλιστα στην εποχή μας αυτή η αμφισβήτηση έχει κάνει βουτιά σε θολά νερά, σε σημείο ο διαχωρισμός της τέχνης από την κακόγουστη πρόκληση και την μπαρούφα να επαφίεται σε κάποια καλλιτεχνικά κυκλώματα, κανονικό χρηματιστήριο και στους κριτικούς, εκ των οποίων οι περισσότεροι έχουν «τσακωθεί» με την κατανοητή γλώσσα.
Βεβαίως το πρόβλημα δεν είναι ο όποιος Φαμπρ και οι δημιουργίες του, οι οποίες είτε σου λένε κάτι, είτε δεν σου λένε τίποτα απολύτως, αναλόγως της αισθητικής σου διάταξης. Το πρόβλημα είναι όταν ο όποιος Φαμπρ, ερχόμενος εκ Βρυξελλών (ας μην ξεχνάμε την σημειολογία – πρωτεύουσα της Ευρώπης) σε αντιμετωπίζει περίπου ως καθυστερημένο και ιθαγενή, που πρέπει να πεις κι ευχαριστώ που σου επιτρέπει να μυηθείς στο «μεγαλείο» της τέχνης του και να ευγνωμονείς για την πρόθεσή του να μετατρέψει το φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου, σε «διεθνές φεστιβάλ» δηλαδή σε φεστιβάλ Βελγίου. Κάτι σαν μνημόνιο ας πούμε, αλλά στον τομέα του πολιτισμού. Εκεί ακριβώς είναι το πρόβλημα. Να σε κάνουν να νιώσεις ότι χωρίς τη δική τους παρουσία και καθοδήγηση δεν είσαι παρά μια απομονωμένη αφρικανική χώρα. Να σε κάνουν να πιστέψεις ότι οι δικοί σου καλλιτέχνες είναι β΄ διαλογής, επαρχιώτες του κερατά και μόνο τα παλλόμενα πέη του κ. Φαρμπ εκφράζουν τις υπαρξιακές σου αναζητήσεις.
Ανεξαρτήτως της καλλιτεχνικής του κατάρτησης, ανεξαρτήτως της αξίας της τέχνης του – αυτό θα το δείξει ο χρόνος- ο κ. Φαρμπ με τις κρεμασμένες γάτες και τους σκαραβαίους του, πήγε στην Ελλάδα ως μια άλλη τρόικα, ένα άλλο κουαρτέτο δανειστών, με ένα άλλο μνημόνιο στη βαλίτσα του, να βάλει, να βγάλει, να «στρώσει» τους ιθαγενείς και φυσικά να βολέψει και την πάρτη του.
Κάπως έτσι μπήκε ο Απρίλης, με ένα ντου από παντού. Με τις γάτες και τα πέη του κ. Φαρμπ, με «μπράβο!» και με «ζήτω» για τις συνδυασμένες ενέργειες «αφοπλισμού» κάποιου ταραγμένου αεροπειρατή που ήταν ζωσμένος με θήκες κινητών τηλεφώνων, με την 1η του Απρίλη πάλι, διχασμένη, ανοικονόμητη, σαν τα πόδια ενός νεκρού που περισσεύουν έξω από το φέρετρο και προσπαθείς να τα βολέψεις. Κάπως έτσι, η Κύπρος και επίσημα, λέει, εκτός μνημονίου. Η Ελλάδα συνεχίζει όλο και πιο βαθειά, όλο και πιο σκοτεινά. Κάπως έτσι μπήκε ο Απρίλης, με κάτι διαλόγους μεταξύ του διευθυντή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του ΔΝΤ, Πολ Τόμσεν με την επικεφαλής της αποστολής στην Ελλάδα και γνωστή στα καθ’ ημάς, Ντέλια Βελκουλέσκου. Κάπως έτσι, μικρό παράδειγμα για το πώς παίζονται τα βρόμικα παιγνίδια στις πλάτες των λαών, για το πώς θα εκβιαστεί η Ελλάδα για νέα μέτρα, νέες φορολογίες, νέες περικοπές μισθών και συντάξεων. Αυτό κι αν είναι τέχνη κ. Φαρμπ, το άδειο βλέμμα του Τόμσεν και της Βελκουλέσκου, την ώρα της συνομωσίας. Μπροστά του και συγνώμη για την υποτίμηση, οι ιπτάμενες γάτες σου είναι απλές γατούλες του σαλονιού. Υπομονή, όπου να ‘ναι έρχεται η Γιουροβίζιον…
